29 dhjetor 2007

«specious warmth»

i opened my window today
inviting the mild weather outside
the clean crisp air
and the rarified rays of sun

they all came rushing in
and in with them sneaked
the wily cold with its bony fingers
touching me all over
like drops of frigid water
escaping from the frozen grip
of icicles on fringes of canopies

then
i remembered your hands
and the warmth they had
i remembered your lips
and the air they breathed
i remembered your eyes
and the heart they killed
and i was warm again

13 dhjetor 2007

«dëbora»

hyjnitë e lashta
(nga mendtë mbase të leshta)
me njëra-tjetrën kanë inat
dhe si pleq që zihen për një lojë dominosh
kacafyten e përleshen
për fatin e njerëzimit
sa mjekrat dhe flokët e thinjura
u shkulen u bien përtokë
si pupla turtujsh të mëndafshtë
që si skifterë grabitqarë hidhen të kapin
të fundmet copëza të flamujve të paqes
që griu mëria e smira
e hyjnive të lajthitura
që fryjnë e shfryjnë

kështu ndiqen e bien së bashku
pupla e flokë
pushe e flamujbardhë
dhe shtrohet një shtrat i virgjër
mbulesë-bardhë
nënkresë zotash
e shtrojë njerëzish
ku për një të bekuar çast

ngjizet një fill i ri

25 nëntor 2007

«Shën 'Shenjës'»

sikur emrin të mos e kishe «Shenjë»
shenjtërim për mua ndoshta s'do të kishe
kishë ku falem ndoshta s'do të ishe

i shembur prej dashurisë ndoshta s'do të qeshë
qeshjen më bukur do të dija ta vesh
vesh-më-vesh buzëqeshja do të luante arpezh

ar plot dritë hedh poshtë këmbëve të tua
t'u drodh xhani ndopakëz, thua?

thura këngë e vargje e t'i hodha mbi brerore
breroi bryma e mallkuar
mall ku pat e mall ku s'pat i shkreti varg
vargonjtë i nguli, e la mbuluar

mbase vjen ti vetë, a unë vetë të gjej
gjethe-lulesh ahere do të ta thur kurorën
ku rron a ku s'rron më i bukuri borzilok
borën do t'ia shkund për ty e brymën tok
toka vetë në u trandtë me rrëmet e vrull
vrundullin për tek ty nuk ka për t'ma përkul

23 nëntor 2007

«révélation rebattue»

ta voix
comme celle des anges
que même le paradis aurait envie
ce soir je l'entendis
pas dans les rêves comme jadis
mais trop réelle
comme dans la vie

une fois tes mots finis
bien dissous dans la fine pluie
le froid des bruines vite me pris
la réalité frappante me réveilla
et trop cruellement me montra
que de toi j'étais épris
bien trop mal et je sentis gris
oublié et maudit
sous la fine pluie

21-23 novembre 2007

18 nëntor 2007

«atje... aty-për-aty»

atje ku Dymbëdhjetës fatndjellëse
i (pi)ngulet fatlumja Aveny e Shpresës
ia beh në çdo të nemur kthesë
mendimi levarash për ty
që merr kthesën e vet tek shinat e trenit
kur një zë i mekur del prej meje
si ofshamë e mbytur që mban emrin tënd

i merr valët e zërit treni që s'e hasa kurrë
së bashku me rrotat e makinës
ku gjejnë fundin gjethe vetëvrastare
të shtyra prej erës
a të dëbuara prej pemës durim-sosur

dhe një mendim u shëmbëllen me oshëtimë
brenda vetes sime
pemëve këmbëngulura
e gjetheve jetëshkurtra
sa më s'më vjen ndër mend
sa më s'ma ndrydh vullnetin
sa më s'ma shtrydh dot zemrën
sa më s'ta them dot emrin
aty-për-aty...

06 nëntor 2007

«suburban lethargy»

suburbia sleeps (does it ever not?)
and the silence of its sarcophagus
is broken only by the fall foliage
that secretly snips its stems
and meets the ground, its maker
(if no one was there, did they make a noise?)

the streets deserted
the mist settling and freezing upon contact
are the only images
of this deep dark night
made less lucid
by the opaqueness of its thick silence

silence, so golden by day,
tonight seems calamitous
calm, so cherished by most,
befalls like death upon eyelids
suddenly snapped shut
like voracious venus fly traps
leading each and every petit bourgeois
into a fleeting flight they call sound sleep

«Reluctance»

Out through the fields and the woods
And over the walls I have wended;
I have climbed the hills of view
And looked at the world, and descended;
I have come by the highway home,
And lo, it is ended.

The leaves are all dead on the ground,
Save those that the oak is keeping
To ravel them one by one
And let them go scraping and creeping
Out over the crusted snow,
When others are sleeping.

And the dead leaves lie huddled and still,
No longer blown hither and thither;
The last lone aster is gone;
The flowers of the witch hazel wither;
The heart is still aching to seek,
But the feet question "Whither?"

Ah, when to the heart of man
Was it ever less than a treason
To go with the drift of things,
To yield with a grace to reason,
And bow and accept the end
Of a love or a season?

Robert FROST

28 tetor 2007

«Ti po vjen që prej së largu»

Ti po vjen që prej së largu magjiplote-e dal-nga-dal.
Ti po vjen që prej së largu dyke shkitur mi lëndina.
Nënë thembërzat e tua përgëzohet trëndelina,
Shtrihet luleja mitare e zëmbakut që t'u fal.

E si shkon me hap të matur më pushton një dhemshuri:
Do të tretem të kullohem në kalim të këmbës sate,
T'i pushtoj i llaftaruar ato hapëza mëkate
Ndaj kalon mi tufë lulesh madhërisht si yll i ri.

Dhe të qaj me mall të rëndë poshtë teje pa pushim,
Poshtë fillit të poleskës ku do shkelë këmba jote.
Të të shtroj nga dhembja ime një çudi prej pikash lote,
Një pluhurë të përvajshme vetëm dhembj' e dëshirim.

Të ma shkelësh hije-letë! të ma shkelësh mes-për-mes!
Të të shoh si më lëkundesh me sy fjetur e fatuar,
Brenda lotëve të mia të të shoh të pasqyruar,
E pastaj le të venitem, le të hesht, e le të vdes.

Lasgush PORADECI

26 tetor 2007

«inspired by a picture»

on the wind-beaten shore
proud seagulls soar
hopping rhythmically wave upon wave
until the frothy crests they follow
land them on the sand
they dread and avoid

there wait I and
from behind the rocks
the child and scarecrow
that dwell within me
surge and,
with my mane as sails,
our trio charges sprinting
in their midst
scaring them more than
the sandy slaps
of a desolate beach

«Gjella»

Ljart kjieshi dielli e shtogu ljuljëzoi
Atje te gardhi i kopshtit çë përveshi:
Fjisin fjalja ma mall ljumi e përroi
E, pjot me gaz, i tërë katundi kjieshi.

Një zog tek era e shtogut fjuturoi,
E kish cimbin si ar e të kukja pendë:
Një çirlë ngrejti 'ëmbëlj e gëzoi,
E gjith katundi ahere i vuri mendë.

U err dejti e malji gjemojti gjerë,
Egër u hap nga kjielli e zeza shkjotë
Edhe kjaria mbi dhe bëri folenë,

Iku nga shtogu i bukur shpendi i mjerë:
Të gjith kuljtimet u harruan ndë motë.
Gjellat të mjerat tona shtu së venë.

Zef SEREMBE

25 tetor 2007

«Diku në botë»

Po qe se nuk të shkruaj
miku im i dashur dhe
po qe se nuk ma dëgjon zërin
merr një karafil
e ma kërko varrin
diku në botë

Ali PODRIMJA

24 tetor 2007

«Vibrate»


My phone's on vibrate for you
Electroclash is karaoke too
I tried to dance Britney Spears
I guess I'm getting on in years

My phone's on vibrate for you
God knows what all these new drugs do
I guess I have no more fears
But still I always end up in tears

My phone's on vibrate for you
But still I never ever feel from you
Pinocchio's now a boy
Who wants to turn back into a toy

So call me
Call me in the morning, call me in the night
So call me
Call me anytime you like

My phone's on vibrate
For you, for you


Rufus WAINWRIGHT

22 tetor 2007

[titull i panjohur... ndoshta «Letrat e padërguara»]

Flenë në xhepa
Letrat e padërguara
I ndiej nën lëkurë rreshtat të pëshpërijnë
Zarfat tek dridhen
Filateli që të dashurit nuk do të mundin
Të ma shqisin nga mishi
Janë letra që mbase edhe i shkrova
Por vetes ia dërgova
Në adresa të largëta
Thuaj se veten dua të sqaroj
Me arsyet e të tjerëve
Për pamundësitë e mia
Më flenë nën lëkurë
Letra
Një tufë e tërë
Letra që mbase edhe do të nisen
Në fakt u nisën, por për tek unë
Që si kuti postare e vjedhur
Grumbulloj për vete një farë ngrohtësie, fjalë të mira
Që vetë i shkrova për të tjerë aq mirë
Sa nuk mundet askush të më shkruajë.

Ervin HATIBI

«fjala»

Fjala lindi prej ndjenjës:
kjo s'do mend për t'u kuptuar,
se çdo rrahje e zemrës
do një fjalë të re për t'u përshkruar.

Ja një djalë që sheh një vajzë të re
kërkon një fjalë t'ia thotë asaj hapur;
dhe ajo, që kur sheh djalin sytë i kthen mbi dhè,
fjalë kërkon t'i thotë ç'e ka kapur.

Diku në metro: Paris, 8 maj 2007

«When your sadness will be too much»

I won't be here, I'll have awayed apace,
Dissolved in the ground like many before,
And in my favourite coffeeplace,
Waiters will see me no more.

And on the streets where I have passed
My dry cough will not be heard;
Over my tomb with silence amassed
A monk-like cypress tree will loom absurd.

Sad you will be and that won't pass,
For in your room my life will not be felt;
And when the wind will blow against the glass
You slowly with the wind will melt.

But when your sadness will be too much
In the bookcase look for me,
For behind a word or letter or such,
There, in hiding I shall be.

You'll but have to move the book
And I will descend, come after you
And like a torrent feeds a brook
So, then, your laughter, like once, will run anew.

Dritëro AGOLLI

P.S.: One of my favourite poems, put in English verse by yours truly, with infinite apologies to the poet and Albanian readers who are familiar with and appreciate the original.

21 tetor 2007

«sogni e illusioni»

nei sogni della mattina
mi venne un corpo sconosciuto
che si mise nel mio letto
come un vecchio amante
che sa bene dove mettersi
per farmi sentire soltanto
il calore del suo corpo vicino al mio

poi le sue labbra e le sue mani
diventarono uno
e mi toccarono
come e dove tu sapesti
farlo così bene
per farmi volare sui picchi
più alti del piacere

ma presto scopersi
che vicino a me non c'eri tu
ma un ricordo
che subito diventò freddo comme una pietra
sotto l'ombra delle montagne basse
di un piacere falso

un ricordo
da colori più pallidi dei tuoi
e d'un' oscurità morbosa
come le profondità del mare,
un ricordo
che non parlava
come tu cantavi ogni parola
quando, con il mio corpo,
anch' io ti portavo sui picchi
e sulle creste dove il piacere
si mischiava col dolore
e soltanto io potevo vedere la ligna
separandoli

e con la tua mano nella mia,
con le nostre dita mischiandosi,
ti guidavo nel buio spaventoso
per farti ritrovare il mio corpo,
il tuo piacere,
le tue creste,
da cui dolore non si vede più

«haven»

I sit in my room

a red lantern by the window
(attracting unsollicited curiosities)
a closed door
(often locked shut but not tonight)
reminders all around
(transitive verbs them all)
and a golden light
(radiating like spring sun)
and shaking from its three wicks
the pollen and globular blooms
of a yellow mimosa
frozen in wax
one february day

spring came early this year
if not outside, then in my room
for there wait I
under a red lantern
(to match my mood)
breathing the smoky (once dusty) pollen
of a mimosa-saturated blob of wax
reminding me of warm februaries
or of forsaking all reminders
for it is my hour
my place, my start- and end-of-season
that I await
while

I sit in my room

19 tetor 2007

«Tingëllima XVIII»

Të të përqas me një ditë në verë?
Ti je mot më i bukur e i dlirë:
Se gonxhet në maj i shkund ndonjë erë
Dhe verën koha shpejt e lë të lirë;
Me raste syri i qiellit nxeh shumë
Dhe shpesh çehren e florinjtë ia zbeh diç
Se çdo bukuri e rrëmben një lumë
Prej fatit a prej natyrës bëhet hiç.
Por verën ti do ta kesh përjetë pas
Dhe bukurinë tënde do ta shpëtosh;
As hija e vdekjes ty s'ka për t'u qas
Me dritë përjetësie do të rrosh.
Sa rron njeriu a sa shikon një sy
Aq rron ky varg të japë jetë për ty.

Uilljam SHEKSPIR

18 tetor 2007

«le temps du mal» [ou «parenthèse automno-hivernale»]

il fait froid, trop froid dans ma vie

la météo ne prévoit que des nuages
et le vent n'apporte que des feuilles mortes
qui frappent à ma porte
comme des anges du mal
venus pour me ravir
et pour m'élever au sommet des arbres
(vêtus en décolleté)
pour ensuite me laisser tomber
sur le sol couvert de gel
sur les feuilles désespérées
sur les branches cassées
des arbres ébarbés

il fait froid, trop froid dans ma vie

la déprime et la rosée (elle-même gelée) me trouvent éveillé
nu et sensible
(vulnérable même!)
à ce froid hivernal venu trop vite
à cette froideur peu amicale
tombée trop épaisse
bien avant la neige
bien avant la bruine gelée
des matinées de décembre
à qui manque déjà
ce froid tombé sur moi

il fait froid, trop froid dans ma vie

17 tetor 2007

«à une voix qui m'est familière»

a familiar voice in a sombre day
is the sun that crisps the fallen leaves
and reddens them like embers
of a great fire

a familiar voice in a sombre day
is the rainbow of joy arched in the sky
colouring an ashen day
slumbering uneasily

a familiar voice in a sombre day
is the pleasant memory of a friend and face
entering a hopeless scene
in an act of life

14 tetor 2007

«avec trois mots comme trois pas de tango»

avec trois mots
comme trois pas de tango
tu fus là comme autrefois

përhape vetminë e natës
dhe shpejt m'u kthye
i mallkuari frymëzim

sa s'e doja, aq e prisja:
një poezi e pambaruar
prej ditësh më grishte me shpoti
por ti...
me tri fjalë që pata ëndërruar
dhe kurrë s't'i tha dot goja
vargut të saj të parë
i dhe ironi:

tu n'es plus dans mes rêves

[ou bien... je ne rêve plus]

04 tetor 2007

«Dollia e penduar»

dua ta ngre një dolli
për të shkuara, të harruara
për fytyra të vjetra
të pandryshuara
që sot harrohen

dua ta ngre një dolli
për librin e të kaluarës
me qoshe të grisura
që sot mbetet hi

për librin e pashkruar të së ardhmes
ku boja ngurron të derdhet
dhe në u derdhtë
në fletë u zbardhtë
se s'do të dua të ardhme
në u shkruajttë
me dorë që do të dridhet
me shkronja që sytë s'i ndajnë
me njerëz që pranë s'do të më mbajnë

nuk dua as vite
të harruara pa u jetuar
apo plot jetuar dhe mandej harruar
se koha atë do të sjellë
dhe dollia do të jetë
me gotë boshe
se dora do të dridhet
sa verën si vrer do ta vjellë


(siç duket s'e mendova shumë dollinë
ndaj ulni gotat se përmbysa timen
më lini të ec me këmbët zvarrë
dhe rruga ime le të mbetet tabula rasa)

02 tetor 2007

«Vetmia»


Më plak mërzitja
që vetmia më sjell,
përbuzja, urrejtja
të gjith senset m'i mbështjell
që kam shumë anmiq
të liq
në këto sende pa shpirt.
Nuk flasin.
As sy s'kanë.
Po mue më bahet
se aty janë
vetëm që të më plasin
zemrën.
Së paku, të më shajnë:
— I mallkuem!
Së paku, të më tallin:
— I uruem!
Së paku, të më këndojnë:
— I yni zot!
Ose të më thonë:
— Jeton kot!
Të flasin, të flasin se fjalë due
në kët vetmi me ndigjue.
Ose të më tregojnë historinë
e tyne, autobiografinë;
ndosht' aty do gjej gjasim
me jetën teme pa tingllim
që në vetmi po e kaloj —
dhe s'po dij a rroj e s'rroj.
Sendet heshtin. — Sa të pamëshirë!
Më bajnë dhe mue të hesht me pahirë,
pse gojë s'kanë
dhe nuk flasin,
aty janë
vetëm të më plasin
zemrën teme që po vuen
dhe në mërzi vetveten truen.

MIGJENI

01 tetor 2007

«portreti»


portretin e nisa në kanavacë të bardhë
por sfondi shpejt iu nxi

errësirën e paanë e preu tek-tuk
brisku i penelit të bardhë
që tregon përvijimet

bashkohen dy pika.. tre... katër....
këtu duhet vizore
aty vija harkohet
herë dridhet e derdhet
herë hidhet e shtrihet
pa shfaqet dhe rritet
pa zhduket dhe humbet
(si nata në ditë
si dashuritë)

veç...

në natën e kanavacës
zbardhëlloj e mbetem unë
anije pa port
dhe far i vetvetes

«bukë e kripë e vaj»


i mbushur jam me brengë
dhe për brengën e vërtetë
lot nuk derdh dot sot
ndaj endem i pashpresë
në pusin e pashterë të jetës
që pikë dritë nuk sjell
që pikë ujë s'më lë të derdh

kërkoj dhe ujin ta bëj vaj
të vajtoj ç'ka humbur, ç'humbet çdo çast
me dënesë pastaj të qaj
si foshnja e qortuar sipari
si prekur prej plagës lënduar nga malli
dhe në rrjedha lotësh të gjej
pak kripë
të shkoj pastaj të lyp bukë
të rroj me bukë e kripë
të ngjyer me pak vaj
prej brengës që rritet në shtrëngim
prej ditëve që treten në harrim

30 shtator 2007

«Moti im»

Një pëlhurë e ftohtë bryme
M'u bë qefin... nuk di se kur

Nje re e zymtë tym
M'u bë çehre... ç'ta them se kur

Një breshër goditës
M'u bë fjalë... s'ta them se kur

Një bubullimë kumbuese
M'u bë zë... nuk ka rëndësi kur

Një vetëtimë përvëluese
M'u bë shikim... s'ia vlen se kur

Një hije fundjete
M'u bë nur—veç ti e di kur

«Orvatem të jetoj»

Dua qielli të ma ngrehë fytyrën
Dhe të më tërheqë në një puthje.

Dua që puthja të ma pastrojë gojën
Derisa çdo shije të më duket e re.

Dua që toka të më gllabërojë
Që brenda saj të bëj strofull dhe t'i prek zemrën.

Dua të shkoj nëpër duar një shishe vere
Dhe të notoj me djem e vajza në ujë të ngrohtë.

Dua të pi prej diçkaje
Sa të kënaqem.

Të «vdes në dashuri»,
Të gjej fillin tim.

Të mendoj dhe mendimet të më zhyten thellë 
Brenda pjesëve të fshehura të botës.

Jonathan BEARD

27 shtator 2007

«Malli rinuer»

Valët muzikore flutrojnë nga prëndimi
shkrepen e përtrihen
për muret e dhomës s'eme
edhe mandej dridhen
mbrenda në xemrën t'eme
dhe zgjojnë ndijesina që mblue ka hîni.

Ndijesitë e mija me valët muzikore
shkëmbejnë puthje të nxehta
po si dy dashnorë
e pa mshirë shëgjeta
më therë në krahnor
edhe më merr malli për jetë mâ gazmore.

Malli rinuer për jetë mâ shkumbuese
flen pa fat në mue,
një tingull prëndimi
asht ngushllîm për mue
kur më mshtjell mashtrimi
me melankolín e vet aq trishtuese.

Tingujt miqëdashës që në dhomën t'eme
më tregojnë rythmin
e një dansit të largët
më kujtojnë përqafimin
e çifteve të shkathët
që sjellen hirshëm nëpër drrasa të gëdhenme.

MIGJENI

22 shtator 2007

Pak mbi veten

Dita e djeshme solli një mot jashtë-stinor, një ditë të humbur a të kursyer gjatë verës dhe të gjetur sërish në fund të shtatorit. Po dje, disa arsye më sollën dhe mua në Dartmouth: disa të rrekshme, disa të paarritshme, por gjithsesi të vlefshme për të më nxjerrë sadopak nga kamareja e shtëpisë ku rehatia e tepërt kish filluar të më bëhej e padurueshme.

Pak pas mbërritjes, rrezet e diellit të ripërtërirë u përqëndruan për një çast të vetëm mbi një pëlhurë të varur midis kolonave qendrore të qendrës Collis. Pëlhura shkruante me shkronja të gjelbra në fushë të bardhë: «WELCOME HOME». Porsi dielli përcëllues tashmë në atë qoshe të skajshme të qiellit që gjatë kësaj stine quhet kulmi i tij, diçka më ra mbi kokë e më pushtoi sakaq gjithë trupin. Qe një ndjenjë e çuditshme, e krahasueshme vetëm me ndjenjën në ditën e parë të shkollës, ose me ndjenjën kur për herë të parë pashë një lokomotivë apo detin e frikshëm. Por rryma e dhunshme e kësaj ndjenje solli me vete një ngrohtësi të pandier prej kohësh dhe menjëherë pata përshtypjen e rreme se ajo shenjë mikpritjeje ishte vendosur atje për mua. Dihet që nuk jam kaq sylesh apo i paarsyeshëm, por nuk i bëra dot ballë gënjeshtrës së ndjenjave dhe rehatisë së re që m'u rrit përbrenda. Për një çast m'u duk sikur gjithësia kishte mbërritur më në fund atje ku zinte vend mirë dhe se në qendër të saj qëndroja unë, i lartuar pesë pashë mbi dhè nga ndjenja që befas filloi të epej e të shndërrohej në një mori mendimesh.

Përshtypjen më të madhe ma dha fjala «HOME» dhe, fill pas çastit kur e ndjeva veten në balonë, fillova të numëroja vendet që i cilësoj si të tilla. S'do mend që vendin e parë e zë Drenova e, menjëherë pas saj, Korça. Afërsia gjeografike e tyre bën që ndonjëherë të humbasë njëra në tjetrën dhe amalgama e kësaj shkrirjeje të bëhet një fshat-qytet ku prania e secilës prej njësive përbërëse ndihet por nuk shquhet dot.

Pak më poshtë qëndron i palëkundur Parisi. Ky qytet vigan nuk të jep aspak përshtypjen se të gllabëron në madhësinë e larminë e tij të paanë. Është vendi ku ndihesh njëherazi zot dhe i përulur—zot i vetes dhe i përulur përballë madhështisë së tij.

Çuditërisht, vendin e tretë nuk e zë asnjë vend në Massachusetts, por vendi ku lindi kjo renditje e çuditshme dhe prej nga shkruaj sot: Dartmouth-i. Në copëzat e katër viteve të kaluara këtu gjenden përvijimet dhe mbushjet e një portreti që pa pikë ngurrimi mund ta vlerësoj si portretin tim të vërtetë. Është pikërisht kjo vërtetësi vetvetore ajo që mund atë vjetërsi jetese të krijuar tjetërkund, ku jeta nuk është zhvilluar tërësisht me ngjyrat, dritëhijet dhe trajtat më të çiltra të qenies sime.

20 shtator 2007

«Poezia e humbjes» / «Poem of loss»

Ti asnjëherë s'e kupton çfarë humb
Lodron si një mace në hapësirën
E gjelbër të syve të tu
Dhe unë i fyer i poshtëruar
Të përgjoj pas hijes sime
Bëhet vonë, sa vonë nga ndarja
Unë mbi prush thyej shkarpa
Si idiot i fryj hirit
Ndizu zjarr
Dhe hedh aty lule, shami, vjersha
Rrobat e çdo gjë që kam
E ngel një lakuriq i varfër, zhveshur
Që zjarri dot më s'e ngroh.
Ti asnjëherë s'e kupton çfarë humb
Lodron si një gjethe në lulishtet pa anë
Të syve të tu
Por unë dua të të dua
Me çdo kusht

»«

Not once do you realise what you are losing
You frolic like a cat in the green space
Of your eyes
While insulted and belittled
I spy on you from behind my shadow
It is by now late, how late since the parting
I break twigs on the embers
And blow on the ashes like an idiot:
Light up, fire!
And I throw in there flowers, handkerchiefs, verses,
Clothes and all I have
Only to remain a miserably naked man
Whom fire can no longer warm
Not once do you realise what you are losing
You frolic like a leaf on the vast flower-beds
Of your eyes
But I love to love you
At any cost

Ervin HATIBI

13 shtator 2007

«vënie në dukje» [ose «vetes... pjesërisht»]

ti nuk je më i vogël
sot nuk i ha gënjeshtrat si gështenjat,
përsheshin s'ta ha macja,
qimen e nxjerr nga qulli
dhe gomarin nga balta

ti nuk je më i vogël
sot nuk je më larvë e jargët
krahët i shpalose
shpejt more fluturimin
dhe ajrin pushtove

ti nuk je më i vogël
sot e ngre zërin në kupë të qiellit
fjalën pa frikë e shqipton
të mosqena fjalë edhe thua
të mirat e të ligat s'i dallon

ti nuk je më i vogël
sot kupton se kryet mund t'i ngresh si zërin
ndaj kokën sot e gjen mbi re
zotit di me grushta t'i kanosesh
dhe vetë të bëhesh mbret atje

11 shtator 2007

«zemërimi jonë»

si të ta them të shkretën vojtje që ndjej në zemër ças për ças
atë durim të paduruar të zemërimeve pa gas
tashi zë cel një vrer në buzë, tashi zë ndrin një vaj në sy,
edhe të dhemb më keq se mua, edhe më dhemb më keq se ty

kjo këng' e fellë e heshtjes sate vështrim i derdhur gjithë përdhe
stolitë e hireve të tua ndaj më vështron si nuse e re
dhe kaq mijë dashurira, kaq mall që s'kuvendohet dot
ma mbushin plot të mjerën zemër, vetëm me gas, vetëm me lot

e pata pyetur vetëvehten, me t'ju përgjigjur vetvetiu
pse kaq zi, ti motra ime, pse kaq vrerë un' i ziu
nuk paske qenë vrerë i zi, po qenke vetëm dashuri
qenke një dritë fshehtësie plot bukuri!  plot bukuri!

dhe më pëlqen, ah, zemërimi, ndaj vjen e shkon e qesh e qaj
ndaj rri mendohem duke pyetur a mos ke faj?  a mos kam faj?
dhe ja!  më fal çfardo mërie!  dhe ja!  të fal çfardo mëri!
dhe më mbush prap plot me dritë, plot me të shtrenjtën DASHURI

Lasgush PORADECI

«duke lexuar portretin»

thumboi akrepi i orës
dhe na bëri pleq
na ra me thupra dorës
na la si mos më keq

frynë erërat e veriut
e na plasi thëllimi
i erdhi fundi njeriut
prej dheut s'i bëhet dallimi

shoku-shokut i lëmë shëndenë
pështyhemi sy-mbi-sy
një tjetri i prishim folenë
dhe vetë shëmtohemi aty

në lexim e sipër kaq kuptova:
se jeta të hedh andej-këtej
se trup e shpirt u pleqërova
se s'do më thonë Dorian Grej

10 shtator 2007

«Mos ma kujto!»

E shkuara ka çaste dhe orë të hidhura, mos ma kujto,
për shembull, më pe me duar të lidhura, mos ma kujto!

Për shembull më pe në rrugë të pirë, mos ma kujto,
Të pirë e të humbur, të sharë e të grirë, mos ma kujto!

Për shembull më rrahën dy-tre vagabondë, mos ma kujto,
Tek shihja një grerëz tek rrinte mbi gonxhe, mos ma kujto!

Për shembull pësova diku një disfatë, mos ma kujto,
Dhe gjumi s'më zinte me ditë e me natë, mos ma kujto!

Për shembull më pe duke ecur e qarë, mos ma kujto,
Mbështetur pas murit me zemër të vrarë, mos ma kujto!

Për shembull më pe duke ngrënë e gënjyer, mos ma kujto,
Të prishur, të shthurur, të rënë e të thyer, mos ma kujto!

Për shembull në shtrat s'u bëra për burrë, mos ma kujto,
I turpshëm u drodha si qengj nën lëkurë, mos ma kujto!

E shkuara ka orë dhe çaste të hidhura, mos ma kujto,
Ka drojtje dhe heshtje kur lipsen të thirrura, mos ma kujto!

Dritëro AGOLLI

07 shtator 2007

«Gremina»

Ti sot as qesh, as qan,
Rri larg, e qetë,
Në shpirtin tënd ti mban
Një faj përjetë.

Një dashuri me gas,
Siç fryri era,
E zure shpejt në ças,
E le përhera.

U ngrove ashtu sa mund,
As shumë, as pakë,
S'të ndriu përdrejt në fund
E bardha flakë.

Më ndriu e griu e shkriu
Ah mua zjarri!
U mvarresh un' i ziu
Mi buzë varri!

E nuk më dhemb aspak
Një vdekj' e gjallë,
Ndaj qava lot me gjak,
Si në përrallë;

Ndaj hoqa rëndë ashtu,
Gjer në greminë,
Llaftarën që më zu,
Për dashurinë!

Për dashurinë, o Zot!
Që shemb një burrë,
Që s'e pat ndjerë dot
Gruaja kurrë;

Që lind e ndritur krejt,
Bukuriplote
Me dritën drejtpërdrejt
Nga drita jote!

Që qesh e qan e zjen,
E s'gjen të qetë,
E zjen e bren e shfren,
E s'vdes përjetë.

Lasgush PORADECI

15 gusht 2007

«Lule mbi varr» [ose «Demain dès l'aube»]

Menatë, nesër kur të zbardhet fush' e shkretë,
Do nisem. Se më pret, e di që jam vonuar;
Do shkonj nga pylli dhe mali i përpjetë;
Më tepër s'mund të pres lark teje i mërguar.

Do të bares me sytë në kujtimet kridhur
Pa par' asgjë, pa ndjer' asnjë shamatë;
I vetëm, i panjohur, krrusur, duarlidhur,
Vrerosur, edhe dita do të bëhet natë.

S'kam për të par' as perëndimin ar e zjarr
As lundrat me pëlhura tutje në luginë,
Dhe kur t'arrinj, më gjunjë do të vë mi varr
Një tufë lule borsilok e trëndelinë.

Viktor HYGO


Shqipëroi Fan S. NOLI. Botuar për herë të parë në gazetën «Dielli», 11 janar 1961, nën pseudonimin Namik NAMAZI.


[Origjinali:

Demain, dès l'aube, à l'heure où blanchit la campagne,
Je partirai. Vois-tu, je sais que tu m'attends.
J'irai par la forêt, j'irai par la montagne.
Je ne puis demeurer loin de toi plus longtemps.

Je marcherai les yeux fixés sur mes pensées,

Sans rien voir au dehors, sans entendre aucun bruit,
Seul, inconnu, le dos courbé, les mains croisées,
Triste, et le jour pour moi sera comme la nuit.

Je ne regarderai ni l'or du soir qui tombe,

Ni les voiles au loin descendant vers Harfleur,
Et quand j'arriverai, je mettrai sur ta tombe
Un bouquet de houx vert et de bruyère en fleur.

Victor HUGO
]

«Gusht e gunë»

Erdhi gushti
dhe gunën e kërkoi
lëkura e holluar
nga djersa verore.

E lypi pastaj
dhe shpirti që s'ekziston
të ngrohet
në ftohtësinë që e rrethon.

09 gusht 2007

«Tingëllima LXI»

Ti do që nuri yt hapur t'më mbajë
Të rëndat qepalla netëve plot mall?
Ti uron që vegimet t'm'i shpërndajë
Hija jote që dritn' e syve më tall?
Mos vallë shpirtin tënd dërgon prej teje,
Së largu t'u hyjë bëmave t'mia,
Q'orë kote, turp të nxjerrë prej meje,
Arsyen, thelbin ku lind xhelozia?
O, jo! Dashuria jote ka një fund:
Është e imja që më zgjon këtë rast;
Vetë e imja që prehjen time mund,
Për hirin tënd të bëjë rojë çdo çast.
Ty të ruaj ndërsa zgjohesh tjetërkund,
Larg prej meje, ku një tjetër të përkund.

Uilljam SHEKSPIR

SHËNIM: Për herë të parë bëra një përkthim poetik (jo fjalë-për-fjalë) dhe vendosa ta nis me tingëllimën time të parapëlqyer të Shekspirit. U mundova të ruaja formën e rimës dhe kuptimet e vargjeve të pacënuara.

[Origjinali:

Is it thy will thy image should keep open
My heavy eyelids to the weary night?
Dost thou desire my slumbers should be broken,
While shadows, like to thee, do mock my sight?
Is it thy spirit thou send'st from thee
So far from home, into my deeds to pry,
To find out shames and idle hours in me,
The scope and tenour of thy jealousy?
O, no! Thy love, though much, is not so great:
It is my love that keeps mine eye awake;
Mine own true love that doth my rest defeat,
To play the watchman ever for thy sake:
For thee watch I whilst thou dost wake elsewhere,
From me far off, with others all too near.

William SHAKESPEARE]

08 gusht 2007

«Shokut artist që njoha një jetë të shkuar»

Kemi shekuj që njihemi, unë e ti;
pesëdhjetë Papë më parë na bashkoi arti ynë.
Por s'e di pse sot ti larg më rri,
pse shoqërinë tonë sa shumë e pështynë.

Të kujtohen të rejat që ndanim si hurmat
dhe besnikëria që lidhëm një herë në pyll;
mbrëmjet e kandilta kur numëronim zhurmat,
kur përmbi krye na rrezatonte një yll?

Një natë të vakët ra ylli e u shua,
një mëngjes i vllagët larg e degdisi;
në zagushinë e mesditës shoqëria u harrua
në perëndimin e mugët harrimi nisi.

Ti rron e lulëzon sot mes hynjish,
unë humb e mbetem sot pa kënd;
Ti rron e mbretëron mes mbretërish
unë humb e të kërkoj anekënd.

Për shoqërinë dhe fshehtësinë që vuan,
për tisin që endi arti shekullor,
sot unë pres e s'humb toruan,
si ty kërkoj të rroj: mes yjve madhështor!

«vargje ujore»

e shtrydh temën e dashurisë
si shakullin në shkretëtirë
për të nxjerrë dy currila vargje

kërkoj të më rrëshqasin lehtas mbi gjuhë
si orteku i mekur i dëborës së parë
për të shuar zjarrin që digjet diku

ëndërroj më kot për përrenj të shteruar në shkrepa
si kandrra mjerane ditëshkurtra
që jetën e shuajnë para etjes

rrokullisem dhe unë si guri në lumë
nën rrjedhën mihëse të ndjenjave
kërkoj më kot ta zbus relievin
të bëhem shok me valën e marrosur
t'ia kthej dhe vrullin në ledhatim

«Kundërshtarëve të mi»

Ju aq baltë po hidhni mbi mua
Sa në baltën që kam përmbi trup
Mund të mbijë një dardhë a një ftua
Një korije e madhe me dushk.

Në korije dhe dru mund të mbani
Mund të shkoni për gjah me langonj
Mund të ngjiti në pemë të hani
Po të doni dhe dardha dhe ftonj.

Balta ngrihet mbi mua e pasur
Sa mbi baltën korija bleron...
Trupin tim ma bleruat pa dashur
Dhe ma bëtë vërtet plantacion.

Dritëro AGOLLI

05 gusht 2007

Vendimmarrje

Vendosa të shkruaj një libër me stilin e librit Sikur t'isha djalë të Haki STËRMILLIT.  

Nuk e di nëse do t'ia dal mbanë, nuk e di nëse në këto çaste po flet zelli që kam pasur për librat kohët e fundit, por besoj se ka ardhur koha ta lag edhe unë penën me atë bojë.  Shpresoj ta kem këtë mendim edhe nesër në mëngjes.  Besoj se po, pasi ka disa ditë që po e ripërtyp këtë mendim në mendje.  

Do të mundohem të pasqyroj ecurinë e punës këtu, pa nxjerrë të fshehtat e librit, padyshim....

04 gusht 2007

«Ti me sy të zinj!»

O moj ti me sy të zij,
     Q'i ke flokët porsi ar,
     Eja mezin të ta marr;
Se po s'ardhe do t'të vij!

O moj ti me sy të zij,
     Q'i ke buzët si qershi,
     Falma dorën e mos rri;
Se po s'ardhe do t'të vij!

O moj ti me sy të zij,
     Me vështrimet si rrufe,
     Falmi sytë që më sheh;
Se po s'ardhe do t'të vij!

O moj ti me sy të zij,
     Me ato lule rreth në bres,
     Nem një lule të mos vdes;
Se po s'ardhe do t'të vij!

ASDREN

«fletorka e ndjerë»

u dogj fletorka
si kashtë
dhe gërmat e saj
si milingonat nën lupë

një tymnajë e hollë
si fije fildishi
bëri shkallë në ajër
dhe qëndisi diku mes hyjve
një yllësi gërmash të ndjera
ku shkruhet
fundi ynë

(kështu paskësh qenë shkruar)

«Quand tu dors»

Toi, tu dors la nuit.
Moi, j'ai de l'insomnie.
Je te vois dormir.
Ça me fait souffrir.
Tes yeux fermés,
Ton grand corps allongé,
C'est drôle, mais ça me fait pleurer.
Et soudain, voilà que tu ris.
Tu ris aux éclats en dormant.
Où donc es-tu en ce moment ?
Où donc es-tu parti vraiment ?
Peut-être avec une autre femme,
Très loin, dans un autre pays,
Et qu'avec elle, c'est de moi que tu ris...

Toi, tu dors la nuit.
Moi, j'ai de l'insomnie.
Je te vois dormir.
Ça me fait souffrir.
Lorsque tu dors,
Je ne sais pas si tu m'aimes.
T'es tout près, mais si loin quand même.
Je suis toute nue, serrée contre toi
Mais c'est comme si j'étais pas là.
J'entends pourtant ton cœur qui bat.
Je ne sais pas s'il bat pour moi.
Je ne sais rien, je ne sais plus.
Je voudrais qu'il ne batte plus, ton cœur,
Si jamais un jour tu ne m'aimais plus...

Toi, tu rêves la nuit.
Moi, j'ai de l'insomnie.
Je te vois rêver.
Ça me fait pleurer.
Voilà le jour et soudain, tu t'éveilles
Et c'est à moi que tu souris.
Tu souris avec le soleil
Et je ne pense plus à la nuit.
Tu dis des mots toujours pareils :
«As-tu passé une bonne nuit ?»
Et je réponds comme la veille :
«Oui mon chéri, j'ai bien dormi !
Et j'ai rêvé de toi comme chaque nuit...»

Jacques PRÉVERT

03 gusht 2007

«Mall nate» [ose «Jehonë e poezisë së mbrëmshme»]

Del hëna lëmsh si ar
Lart bregut porsi korë,
Me rrezet rreth kurorë;
Çel buzët, qesh si zanë
Me kryet gjith' mënjanë
Dhe faqet plot me zjarr!

Heth dritën nëpër gjeth
Gjith hargje edhe shigjeta,
Derth ngjyra faqezbeta,
Lot, tundet si fantomë
E syëmbël hyn në dhomë.
Bën qarke murit rreth.

—Haj, hënë, m'u afro,
Kur shtratit jam i shtrirë,
Si vashë zemërmirë;
Mi ballët puthmë nxehtë
Dhe mallin tem të shkretë
Prej shpirtit ma largo!

ASDREN

02 gusht 2007

«Lojë me Trupat Qiellorë»

Sikur të zbriste Hëna faqegjerë sonte
dhe kujt Të deshi më shumë pranë t'i ndriçonte,
e di se do të zbriste që mua të më rrinte ngjitur,
mua, që në mungesën Tënde kam për ta pritur.

Le të flejë nesër deri vonë dhe Dielli
të mos mësojë se Hënën e kërkon Qielli,
të Të lindë Ty atje në Perëndim
të më lërë mua dhe Hënën pa Agim.

Pastaj le të hapen dhe Retë dhe, si Frymë e Shenjtë,
Të zbresësh Ti siç rendin nga malet përrenjtë,
Të shtrohesh butas në shtratin tim
Të mos mbetesh më një i dhimbsur kujtim.

Hënën pastaj s'do ngurroj ta tradhëtoj,
ndonëse i penduar çdo natë do ta kërkoj,
kur Ty s'do të Të kem pranë të përqafuar
dhe prej mungesës Sate thellë do të jem gjymtuar.

Por për pak do të Të kem Ty pranë,
ndaj zbrit prej Qielli e mos qëndro mënjanë,
shkurtoje largësinë që kaq larg na mban,
shuaje qetësinë që pa mëshirë na ndan.

«shthurja» [ose «qerthulla»]

një ngritje zëri këtu
një prishje gjaku atje

një ditë e hedhur pas krahëve
një merak i hedhur mbi supe
një natë e pagjumë
një mëngjes i pazgjim

një ngritje zëri këtu
një prishje gjaku atje

një ditë e filluar
një merak i ripërtërirë
një natë e shumëpritur
një mëngjes i qoftëlargur

një ngritje zëri këtu
një prishje gjaku atje

kështu thuret jeta (ndonjëherë)
një qerthull e vorbullt
ku tura zhbëhet çdo ditë
ku lëmshi mblidhet çdo çast

31 korrik 2007

Vargje nga një këngëshkrues i panjohur

Ndodh në jetë
që papritur një njeri
të bëhet kaq i shtrenjtë
dhe portreti i tij i çiltër
në çdo hap të ndjek ngado
në ditë e net...

...alas!

27 korrik 2007

«shënim» / «note»

_ d_sh_r,

kur ta duash jetëshkrimin
e dashurisë sonë
mos kërko më kot në zemrën tënde

kërko më mirë në timen
shfleto më mirë dy faqe
merr një përkthyes të mirë
që natën vonë
dhe ditën herët
të recitojë sa kapitesh e zgjohesh
këto vargje
të çrregullta
sa të varfra
të lehta
sa të pasura

i yti me dashuri,

S

____________________________________________

D_a_,

when you shall want the biography
of our love
look not for it in your heart

look rather within mine
browse rather two pages
hire a good translator
who late at night
and early in the day
can recite as you sleep and awaken
these verses
as irregular
as they are poor
as light
as they are rich

yours lovingly,

S

«ajo natë»

në afshet e nxehta verore
kujtoj murlanet e hidhura të dimrit
që frynte me furi

ishte vit i ri
i spërkatur tej-tëhu
me grumbuj dëbore të ndotur

mes tyre dëgjoheshin dy hapa
të njëzëshëm
të barazlarguar

ishim unë e ti
të ngrohur nga alkooli
nga krahët e hedhur përqafe

ecnim së bashku
unë me pikëpyetje
ti me vullnet të thyer

në pikëmbërritje na priste nata
e errët si pus
e flaktë si prush

të njoha
dhe në zemrën time mbiu dashuria

më njohe
dhe zemra jote nuk harroi të rrihte

të dua
dhe në zemrën time çel dashuria

s'më do
dhe në zemrën tënde rron ftohtësia

16 maj 2007

«letra-lamtumirë»

e shkrova lamtumirën për ty në pergamen
me bojën Pelikan që mban zi për lajmin që mbart

do ta marrësh sihariqin e kobshëm
dhe do të shquash midis shkronjave
dashurinë e fshehur që vërshon
prej shtratit të zemrës
dhe i rëndon pergamenit të tultë

do të njohësh fillin e fundin e saj
dhe në fund lamtumira do të të zgjojë
prej ëndrrës prej pergameni
të njollosur me bojë të zezë

ti mund ta grisësh letrën lajmëtare
ta hollosh bojën në ujin
ku do të hedhësh copëzat e tij
por nuk do të shuash kurrë
vijat që pena gërvishti
mbi letrën e pambuktë
ku shkruhet historia
e perandorisë së dashurisë
që ndërtova larg teje
e që humbi petalet
pa arritur lulëzimin

do të vijnë të tjerë
nipër e stërnipër
që në një sirtar të vogël
nën gazetën e ditës së Shën Gjonit
do të gjejnë një ditë
copëzat e ronitura të pergamenit
që përshkruajnë perandorinë
ku unë e ti ishim zotër

do të ngjisin dhe dy gjysmat e zemrës
ku një dorë stërgjyshore shkroi dikur
emrin tim e tëndin
ngushtë e ngushtë, bashkë e pranë
si atëherë, si një herë, si kurrë më

15 maj 2007

«Parisi në shi»

Parisi në shi nuk është më Paris
ai kthehet në xhungël a savanë
dhe shiu me gjyma
i jep rreshjet e duhura tropikale
kështu ndryshon edhe fauna
dhe njerëzit si zebra e gjirafa
vërsulen hyrjeve të metrosë
si kope shtazësh të etura
drejt oazeve të pakta të shkretëtirës

Në tren, u ngrihen prej trupit
avujt e ujit të shiut
dhe xhamat tashmë të marrtë
nga bulëza të imëta avulli
kërkojnë të marrin pak frymë
kur hapen dyert si epiglote
dhe në ndalesat e rregullta të trenit
ajri i ri shkëmbehet me lagështirën
si udhëtarët tashmë të terur me dordolecë të lagur

Treni vazhdon rrugën mbi shinat e tij të thata
dhe mbi trasetë e lagura të flokëve të mi
kullojnë pika uji që rëndesa i përplas
mbi faqet e librit si lupa liliputësh
për të zmadhuar shkronja tek-tuk
e më pas për të shkrirë në një
puthjen e faqes me faqen përballë
se treni arrin tek ndalesa ku dal
dhe libri mbyll faqet e bardha ku lexohen të zezat

12 maj 2007

«fletorka»

m'i ruan fletorka
me fanatizmin e Biblës
fjalët e zemrës

Ungjilli im
i këndon perëndisë
së dashurisë

dhe Mesia e paardhur
mbete ti

«Tu es partout»

Kur zgjodha këngën tonë
(ti këtë s'e dije)
zgjodha një për dashuri të humbur.
Gabova.
Por duhej medoemos ta këndonte Edit Piafi,
duhej patjetër të ish kënga
që mbolli lot në sytë e tu
që lot s'kishin njohur kurrë.
Të preku,
e ndërsa përkthimi im i varfër i çastit
të lagte qerpikët korb të zinj
me valë të kripura loti,
diku në të ardhmen diçka na ndau
dhe kënga mori kuptim.

Prandaj, tu es partout.

10 maj 2007

«Të dua, s'të dua»

Të dua - s'të dua

Luledelja s'ka më petale
S'mbaj mend ku e ndale
Ditën kur u largove
Pasi më përvëlove
Me flakën e dashurisë
Me zjarrin e rinisë

Çdo vit pres praverën
Të gjej prapë luleshqerrën
Të vogël sa një thua
Ta pyes a të dua

Stinën kështu e nis
Me luledelen prapë e bitis
Pa ditur në të dashuroj
Duke ditur se s'të harroj
As në net vetmie
As në ditë shoqërie

Të dua - s'të dua

«Mos më lër»

Mos më lër
Duhet harruar
Gjithçka mund të harrohet
Nga ç'ka kaluar
Të harrojmë kohën
E keqkuptimeve
Dhe kohën e humbur
Duhet të dimë se si
Të harrojmë ato orë
Që me goditje 'pse'-je
Vrisnin ndonjëherë
Zemrën e lumturisë
Mos më lër

Mos më lër
Unë do të të dhuroj
Perla shiu
Të sjella nga vende
Ku shi nuk bie
Do të rrëmoj dheun
Deri pas vdekjes
Për të mbuluar trupin tënd
Me ar e me dritë
Do të ndërtoj një mbretëri
Ku dashuria do të jetë mbret
Ku dashuria do të jetë ligj
Ku ti do të jesh mbretëreshë
Mos më lër

Mos më lër
Për ty do të shpik
Fjalë të pakuptimta
Që ti do t'i kuptosh
Do të të flas
Për ata dashnorët
Që dy herë panë
Zemrat e tyre të përflaken
Do të të tregoj
Historinë e atij mbretit
Që vdiq ngaqë
S'mundi të të takonte
Mos më lër

Mos më lër
Shpesh kemi parë
Të shpërthejë zjarri
I një vullkani të lashtë
Që e dinim tepër plak
Duket se ka
Dhe toka të zhuritura
Që japin më shumë drithë
Sesa një prill i mbarë
Dhe kur mbrëmja bie
Edhe e kuqja dhe e zeza
Martohen bashkë
Që qielli të flakërojë
Mos më lër

Mos më lër
Më nuk do të qaj
Më nuk do të flas
Do të fshehem atje
Duke të parë
Tek kërcen e buzëqesh
Duke të dëgjuar
Tek këndon e qesh
Më lër të bëhem
Hija e hijes tënde
Hija e dorës tënde
Hija e qenit tënd
Mos më lër
Mos më lër
Mos më lër
Mos më lër

Zhak BREL

Stina e armëve

Ditët e fundit kam lexuar librin Stina e armëve të Petro Markos. Ky libër vërtetoi edhe një herë respektin që kam për autorin, prej të cilit nuk kam lexuar shumë, por që, ç'kam lexuar, e kam pëlqyer. Më pëlqejnë në radhë të parë temat të cilat ai trajton: tema të thjeshta, të gjetura dhe të ushqyera ndër popull, ashtu siç janë, me të mirat dhe me të këqiat e tyre. Së dyti, më pëlqen pikëpamja e tij e larmishme dhe levarashe, e cila, fare lehtësisht, të vendos në vendin e një malësori mirditor, të një labi, të një të reje intelektuale, të një bashkëpunëtori nazi-fashist, etj.. Pikërisht kështu ndodhi me librin e porsapërfunduar, nëpërmjet së cilit munda sërish të vlerësoja luftën për Çlirimin e Shqipërisë.

Nuk dua të thellohem në ngjarjet që trajtohen në libër, por më bënë përshtypje aftësitë përshkruese të shkrimtarit, i cili jepte përshtypjen se i njihte vendet që përshkruante me hollësi marramendëse. Nuk di sa të vërteta janë emërtimet dhe përshkrimet e imëta që jepen në libër, por, sidoqoftë, unë i besova aty-për-aty, çka më ndihmoi ta shihja librin dhe ngjarjet në të si diçka më të gjallë. E rekomandoj këtë libër për këdo që kërkon një pamje pak a shumë asnjëanëse të ngjarjeve të luftës, ku komunistët, ndryshe nga librat e tjerë të kohës, nuk ngrihem në qiell si komunistë, por si partizanë, si njerëz të thjeshtë, të gënjyer nga e kaluara, të ngritur në këmbë nga e tashmja e tyre dhe të udhëhequr nga shpresa për një të ardhme më të mirë.

Diçka qesharake që vura re kur lexoja librin në metro: njerëzit që kisha pranë dhe që mund të shquanin shkronjat e librit, viheshin në të keq kur nuk kuptonin asnjë fjalë nga ato që shihnin në letër, edhe pse ishin shkronja që i njihnin. Kjo më ka ndodhur dhe në kafene ku më kanë parë duke përkthyer. Por edhe unë, i poshtër siç jam, nuk i lë të shohin qartë se i ç'gjuhe është fjalori që jam duke përdorur, aq sa ka pasur disa që nuk kanë duruar më dhe më kanë pyetur vetë se në ç'gjuhë është. Tek kësi gjërash gjej dhe unë arsye për të vënë buzën në gaz të paktën një herë në ditë.

09 maj 2007

«dy kalimtarë në sheshin e pazarit shën katerinë»

dy kalamaj
një vajzë shtathedhur
e veshur si zanë a si flutur
një djalë më trupvogël
i veshur si mbret a si princ
kaluan përballë
dhe në sheshin e gurtë bojëhiri
sollën ngjyra të feksura
me flatrat e me pelerinat e tyre
që mbollën dhe bënë të çelnin menjëherë
buzëqeshje në fytyra pleqsh e të rinjsh
grash e burrash
mes së cilave ndriti dhe e imja

dy kalamajtë
shpejt morën qoshen e u larguan
dhe fytyrat e pleqve të të rinjve
të grave e të burrave
mes së cilave dhe e imja
morën hijen e mëparshme
ku pasqyrohen gurët e hirtë
retë e majme të murrme
dhe avujt e fundit
të kafes që u ftoh

08 maj 2007

«Çast erotik»

Sot s'kërkoj perde si çdo natë.
Hëna e qiellit të kthjellët depërton në dhomë
Dhe e lë të të tregojë me gishtin e saj.
Ti fle, por në sytë e mi të zgjon drita-zhivë e hënës
Dhe pulsimet e rregullta të qafës e kërthizës.
Aty kryqëzohen vijat që të vaditin trupin,
Aty token dhe pamjet e dy syve të mi
Që herë mbyllen për të shijuar pamje të tjera
(Që s'janë për t'u thënë)
E herë për të ruajtur ato që shtrihen para tyre:
Ajo gushë e lëmuar si gur lumi më grish buzët
—Unë i kafshoj!—
Ajo kërthizë e rrumbullakët si vorbull më grish gishtat
—Unë i shtrëngoj!—
Sakaq flladi mbrëmjesor largoj çarçafin prej kraharorit tënd
Ku me kujdes kishe mbuluar gjinjtë.
I sodis me formën e tyre të plotë,
Kërkoj të humbas mes tyre si foshnja e uritur
Dhe, si uji i malit që rrëshqet gur-mbi-gur
Kërkoj dhe unë të përshkoj atë reliev
Me skajet më të buta të qenies sime
Që të njohësh dhe ti më në fund
Shtigje e vija kënaqësie
Ku të prin trupi im.

07 maj 2007

«malli gërryen gurin, jo më burrin»*

me shpirtin akull të ftohtë
me zemrën gur të fortë
(si ngahera)
zë shkruaj poezi

prej thellësish pastaj fillojnë burojnë
shpërthejnë e vrullshëm pikojnë
pika shkronjash malli
që gdhendin gurin e fortë
dhe shkrijnë akullin e ftohtë

lëmohet dhe guri i zemrës
tretet dhe akulli i ndjenjës
prej vargut tim plot mall
që ulet pëlhurazi mbi ta

ja përse shkruaj me ndjenjë:
i thonë mall

ai më shtyn
ai më shkrin
ai më mbyt
ai më cyt
ai më ndjek
ai më pjek

e tok të zënë përqafuar
shkruajmë vargje
si dashnorë të përmalluar

*SHËNIM: Fjalë e urtë shqiptare.

04 maj 2007

«si Sokrati (ai tjetri)»

kur Sokratit i dhanë mandatën
ai urtë e shtruar
u ngrit e lau trupin e tij të mplakur
dhe fytyrën e shëmtuar
(kështu thonë)

them: «i fortë paska qenë shejtani»
(apo ndoshta plak i roitur
që ndërsa fitili i tij digjej
ai kërkoi të krihej)

e duke menduar se mosha e kish regjur
i them vetes të duroj të mbyll ditën, javën, vitin,
se do soset dhe ai i mallkuar çast
kur mandata që dëgjoj çdo ditë për dashurinë time
të bëhet ujë e me të të laj duart
një herë e përgjithmonë
(kështu them)

03 maj 2007

«si sot, si nga mot»

të marr në prehër si kërthi
dhe lehtas të ledhatoj flokët e mëndafshtë

ti fle
dhe në ëndrrat e tua
luhet një dramë tjetër

sakaq unë luaj timen:

të përshkoj shtatin
fytyrën me dorë
të kundroj sytë
buzët me sy
të shtrëngoj fort
ngushtë ndër krahë
të dua sa s'bën
sa s'matet me zemër

më do sa s'quhet
sa s'thuhet me emër

ndërkohë ti zgjohesh
(apo ndoshta unë)
shpejt zë e çohesh
prej kraharorit largohesh

Përkthimi & unë

Pse përkthej?

Për ju. Për mua. Për ata që do të kenë aq kërshëri sa të zënë të lexojnë gjepurat që shkruaj e përkthej unë.

Kur përkthej?

Kur frymëzohem, qoftë nga rastësitë e ditës, qoftë nga ajo që lexoj. Kur në përkthimin e çastit për të kuptuar diçka kuptoj se mund ta bëj të tingëllojë bukur në shqip. Kur në lexim e sipër e ndiej nevojën për të shkruar në anë të faqes një fjalë a më shumë në shqip.

Po sot?

Sot s'përktheva asgjë, por dëshiroj të ndaj me ju disa poezi të njërit poetëve të mi të parapëlqyer francezë, Pol Elyar, të cilat i përktheva rreth një vit më parë.

»«

LAKURIQËSIA E SË VËRTETËS

«E di mirë.»

Dëshpërimi nuk ka flatra,
As dashuria,
Nuk kanë fytyrë,
Nuk flasin,
Unë nuk lëviz,
Nuk vështroj,
Nuk u flas
Por jam po aq i gjallë sa dashuria e dëshpërimi im.



X (nga Të drejtët e vegjël)

E panjohur, ajo ishte forma ime e parapëlqyer,
Ajo që më hiqte merakun e të qenit burrë,
Dhe e shoh dhe e humbas dhe vuaj
Dhimbjen, si pakëz diell në ujin e ftohtë.



XV (nga Së pari)

Ajo mbështetet mbi mua
Me zemër të paditur
Për të parë nëse e dua
Ajo ka besim, harron
Nën retë e qepallave të saj
Koka e saj përgjumet në duart e mia
Ku jemi
Së bashku të pandarë
Të gjallë të gjallë
I gjallë e gjallë
Dhe koka ime rrokulliset në ëndrrat e saj

30 prill 2007

«i tepërti»

ai është si kopsa rezervë
e qepur lirshëm me pe të hollë
në xhepin e brendshëm të xhaketës

do të këputet dhe ai si kopsa prej perit
që bie gjithmonë brenda xhepit të brendshëm
a në një skutë të hapësirës së ngushtë
mes cohës dhe astarit

atje do të presë të vijnë ta kërkojnë

«Fol!»

Fol një fjalë!

Edhe pusi kur i hedh një gur
të kthen përgjigje.
Edhe lumi i nxituar
s'harron të zhaurijë.
Edhe deti i shtrirë
di të ngrejë tallazin.
Edhe malet hijerëndë
dinë të kthejnë fjalën.

Veç ti... ti hesht....
Veç ty... ty fjala s'të dëgjohet....
Veç unë... unë s'di të hesht,
ndaj flas.

Më kot
pres përgjigje nga deti,
oshëtimë nga pusi,
tallaz nga mali.

Më kot e hedh
dhe një gurë në lumë.

«kur më ngjall shqisat»

në thellësinë e cekët
të flokëve të tu të mermë
zhyta flegrat e etura për ty

[marr frymë thellë]

u bashkuan dhe buzët
dhe u përshkuan gjatësinë
me skofinë e dridhjes djaloshare

u qas dhe dora që u thur me to gërshet
e s'u lëshua syresh një natë të tërë

në mëngjes u hap dhe syri
dhe kundroi tisin tonë të brishtë:

i mungonte qëndisma

ndaj me buzët e tua
qëndise mbi të një puthje të kadifenjtë
që shijuam të dy ndër buzë

13 prill 2007

Fushata për zgjedhjet presidenciale në Francë

Më datën 22 prill zhvillohet votimi i parë i zgjedhjeve presidenciale në Francë. Ky është posti më i lartë i vendit, i krahasueshëm me postin e presidentit të Sh.B.A.-ve. Kandidatët kryesorë në këto zgjedhje janë Ségolène Royal (Partia Socialiste), Nicolas Sarkozy (Bashkimi i Lëvizjes Popullore - e djathta), François Bayrou (Bashkimi për Demokracinë Franceze - qendra) dhe Jean-Marie LePen (Balli Kombëtar - e djathta ekstreme).

Ndonëse i fundit nuk ka epërsi në sondazhet e fundit që janë bërë, kam mësuar se kështu ndodh gjithmonë dhe pastaj në zgjedhjet e vërteta fiton vota të mjaftueshme për të qenë kandidat për votimin e dytë (2 maj). Është e kotë të them se nuk pajtohem aspak me politikën e tij, e aq më pak të mund të pranoj se një njeri i tillë, me pikëpamje raciste, homofobe, pothuajse nazi-fashiste, synon të bëhet kreu i një republike si Franca. Shpresoj vetëm që dhe një pjesë e mirë e votuesve francezë të jenë po aq të ndërgjegjshëm sa unë dhe të mos ia japin votën një kandidati të tillë që në votimin e parë. Nuk e meriton të shkojë në votimin e dytë siç ndodhi para pesë vjetësh.

Bayrou, nga ana tjetër, mësova se fitoi popullaritet falë një sondazhi të paguar, ku e nxorrën me përqindje të lartë, çka e detyroi votuesin të kthehej drejt tij dhe t'i vinte pak veshin. Kjo çoi në një rritje të vërtetë të shifrave për të, por, me sa duket, kohët e fundit ka filluar të bjerë kundër dy kandidatëve kryesorë.

Këta kandidatë janë Ségolène Royal dhe Nicolas Sarkozy. E para është socialiste (dhe, nëse më lejohet, më e pashmja nga të gjithë kandidatët), ndonëse e qortuar shumë prej partisë së saj në shumë prej qëndrimeve të saj. Gjithsesi, të gjithë ata që përkrahin sadopak një politikë të majtë, duket se kanë vendosur të votojnë për të. Shpeshherë shprehin se këtë nuk do ta bëjnë me dëshirë të plotë, por vetëm sepse është më e mirë se fituesi tjetër i mundshëm, Nicolas Sarkozy. Ky këtu, ndonëse i një partie të djathtë të qendrës, ka qëndrime më djathtiste se ç'i lejon pozita e partisë së tij. Ai është kritikuar ashpër për qëndrimin që ka mbajtur ndaj imigracionit dhe rrëmujave jashtë qyteteve, sidomos pasi ka qenë edhe ministër i brendshëm.

Pas kësaj paraqitjeje të shkurtër (ndoshta mërzitëse) të kandidatëve, po i futem temës që më shtyu të shkruaja këtë radhë: fushata elektorale. Para disa ditësh filloi caku kohor brenda së cilit kandidatët kanë të drejtë të vendosin afishe dhe të transmetojnë mesazhe në radio dhe televizion. Qytetaria franceze e lejon afishimin vetëm në vende të caktuara, në stenda të vendosura posaçërisht për këtë fushatë, çka lejon barazi në përfaqësim, si edhe pengon rrëmujën apo shëmtimin e ndërtesave nëpër qytete. Në njërën prej sërëve të stendave që janë vendosur nëpër Paris më bëri përshtypje se si kishin reaguar disa (të rinj, padyshim) ndaj kandidatëve.

Vlen të theksohet se në lagjen trembëdhjetë të Parisit, ku është vendosur edhe stenda në fjalë, banorët i përkasin kryesisht shkallës së mesme dhe mes tyre ka shumë intelektualë. Ja si është lënë afishja e kandidates së PS-së: e pacënuar.


Nga ana tjetër, kandidati Nicolas Sarkozy, i urryer në përgjithësi nga rinia, kishte pësuar keq nga dora e dikujt, i cili ose e cila, me anë të vizatimit, e kishte krahasuar me një goxha personazh historik.


Por ka edhe më keq. Kandidati i Ballit Kombëtar ishte zhdukur pothuajse fare nga stenda. Deri nesër a pasnesër, atij ndoshta nuk i mbetet as nam as nishan. Asgjë nuk do të më çudiste.


Ja, pra, edhe qytetaria e mirënjohur dhe e respektuar franceze njeh ndonjëherë shkarje si puna e këtyre. Megjithëse reagimi im ishte nënqeshja (dhe ndoshta pak kënaqësi), nuk di ç'qëndrim do të mbaja po të isha krejt objektiv në këtë mes.

Vëzhgimet e ditës

Sot në mëngjes kur dola për të bërë vrap, u shkëmbeva rrugës me një grup fëmijësh të shoqëruar nga një edukatore.  Nuk duhet t'i kishin kaluar pesë vjeç.  Ishin ende topolakë e njomakë sa që të ftonin t'u afroheshe e t'u shkulje faqkat.  Mes tyre kishte të bardhë, të zinj, aziatikë, djem edhe vajza.  Ajo që më bëri përshtypje ishte fakti se ishin zënë për dore dy-nga-dy.  Duart e tyre—më saktë, doçkat—shtrëngonin ato të shokut a shoqes, pa dallim race.  Kështu më lindi pyetja:  deri në ç'moshë janë fëmijët aq të pafajshëm sa të mos e kenë aspak problem—madje, as të mos mendojnë—se fëmija që kanë zënë dorë-për-dore është i një race tjetër?  Përgjigja m'u kthye menjëherë:  derisa të dalë një më i rritur e disave syresh t'u thotë se mes tyre dhe shokëve ka dallim dhe ky dallim mbështetet tek pamja e tyre e jashtme.  Mos i prishni fëmijët, ju lutem shumë.  Të njëjtën gjë mund të them edhe për ato «çifte» fëmijësh me dy vajza edhe me dy djem, përsëri të zënë dorë-për-dore.  Kush do t'u thotë se të zësh një djalë tjetër apo një vajzë tjetër për dore duket keq?  Se një gjë e tillë të çon në homoseksualizëm që është gjë e keqe?  Lërini të jetojnë në padjallëzinë e tyre.  Në mos ju si prindër ose si të rritur tek të cilët ata kanë besim, do t'i djallëzojë një ditë bota, shoqëria.  Kjo është e pashmangshme.

Ndryshim teme:  jargavanët kanë filluar të çelin, çka vërteton edhe një herë (jo se e vija në dyshim) se klima në Paris është më e butë se në Drenovë, ku jargavanët fillonin të çelnin apo kishin çelur pak para 5 Majit, Ditës së Dëshmorëve.

Dalje fare nga tema:  përkthimit po i afrohet fundi... ndryshimet e fundit kam shpresë t'i bëj para së mërkurës dhe libri do të jetë gati për botim.  Po kush do ta botojë?!

12 prill 2007

Meqë ra fjala për trokashkën e mullirit...

PAMJE E DYTË NË MULLI

[Brënda në një mulli, dy gra presin të bluajnë: zonja Tanë dhe
zonja Kote. Gur’ i mullirit po kthenet. Duken thasëtë pranë koshit.
Zonja Kote kërkon të bluajë më parë, po Tana s’e le].

Tana
Çbën ashtu, moj Kote?

Kote
S’është puna jote!

Tana
Moj, mos je e marrë?
Kam ardhë më parë.

Kote
S’munt të rri këtunë,
kam të tjera punë,
po hiqu nga unë!

Tana
Ç’thotë kjo murtajë!

Kote
Ujku të të hajë!

Tana
Tutje, moj mandatë!
Kam ardhë me natë.

Kote
Thuaj si të duash,
se u’ do të bluaj.

Tana
Nukë do të bluash,
se u’ këtu ç’ruaj?

Kote
Ruaj millonanë,
se kur të ka pranë...

Tana
Ftu! Moj gojë ndyrë,
moj turi lëtyrë!
Ç’e kam millonanë?
Kam burrënë pranë
Ti ku e ke nderë,
që përflet të tjerë?
Po gjithë të dinë:
Harrove bekshinë?
Sa herë të zunë?

Kote
Me bekshinë unë!
S’turpëronej pakë,
se je grua plakë!

Tana
Plakë? Pa hap sytë,
kush është m’e ndytë?
Jeshe ti për burrë?
Ndaj iku i mjerë
dhe s’të vjen më kurrë,
se i prishe nderë!

Kote
Moj kurvë, moj shtrigë!

Tana
Moj grua e ligë!

Kote
Moj sterrë, moj natë!

Tana
Moj gojëlopatë!

Kote
Moj byth’ e kusisë!

Tana
Tmer i njerëzisë!

Kote
Na! Porrato paç
kur kërkon të shaç!

Tana
Tutje, moj zagare!

Kote
Tutje, moj murdare!

Tana
Ikë, moj bishtdredhur!

Kote
O moj brasnj, e hedhur!

Tana
O moj vjedharake!

Kote
O moj shulanake!

Millonai
Ç’ikini që thërrini,
pak turp nukë kini?
Ini kushërira?
Silli si të pira!
Pse thërret, moj Kote?

Kote
S’është puna jote.

Millonai
Zonja Tanë, ç’patë?

Tana
Se kam ardhë me natë?

Kote
Po sepse ke ardhë?

Tana
Të bluash me radhë!

Millonai
Thotë mirë.

Kote (shtyn Millonanë)
Ç’thua?

Millonai
Pse shtyn, ç’ke me mua?

Tana (te Millonai)
Ç’e shukon, ç’i thuaj?
Kam ardhë të bluaj,
se martoj evlanë!

Millonai
Ç’faj të kam, moj Tanë?


Shkëputje nga drama Katërmbëdhjetë vjeç dhëndër e Andon Zako Çajupit

Mall për ata që s'i njoha kurrë

Në lajme sot lexova se më datën 11 prill na qenkësh përkujtuar 22-vjetori i vdekjes së shokut Enver Hoxha. Këtë ia bëra të ditur mamit, e cila më kujtoi se po kjo ditë përkon me vdekjen e gjyshes sime—pra, nënës së saj—ndonëse dy vjet pas vdekjes së Hoxhës. Më erdhi turp prej vetes se si nuk dita ta mbaj mend këtë datë, e aq më pak datën e vdekjes së dy gjyshërve. U harruan kaq shpejt vallë?

Gjyshi nga ana e babit vdiq në vitin 1966 (21 korrik) kur unë ende nuk kisha lindur. Vetë babi ishte katërmbëdhjetë vjeç. Gjyshi dhe gjyshja nga ana e mamit vdiqën përkatësisht më 15 mars dhe 11 prill 1987, kur unë isha tre vjeç. Ndonëse kujtimi më i hershëm që kam më rikthen në moshën dy-vjeçare, ai s'është veçse një rast i veçantë. Më pas, kujtimet mungojnë deri nga viti 1988, 1989 ku spikat përmbytja e shtëpisë, të cilën e mbaj mend sikur të kishte ndodhur dje. Fatkeqësisht, vdekja e gjyshit dhe gjyshes nga ana e mamit rastisën në këtë kohë dhe prandaj nuk i mbaj mend aspak. Motra ime thotë se i kujtohen disa ngjarje. Ndoshta. Fundja, ajo ishte shtatëmbëdhjetë muaj më e madhe se unë. Sidoqoftë, unë nuk rikujtoj asgjë dhe, ndonëse nuk i kam njohur mirë para se të ndërronin jetë, përsëri ua ndiej ndopak mungesën, së bashku me gjyshin nga ana e babit. Tiparet dhe personalitetet e tyre i kam rindërtuar vetëm prej fotografive dhe fjalëve që kam dëgjuar prej fëmijëve të tyre.

Së fundmi, e vetmja gjyshe që kam njohur ndërroi jetë para disa muajsh. Ishte humbja e parë që më ka prekur kaq shumë që nga fillimi i viteve '90. Kjo jo vetëm sepse e njihja, por edhe sepse në marrëdhëniet e mia me të ka pasur shumë vështirësi e pengesa që sot ngelen vetëm si pengje e pendesa. Gjithsesi, mungesa e saj, ndonëse e kalova njëherë si humbje, ende nuk më ka prekur. Pres të më godasë kur të rikthehem në Shqipëri në qershor.

I përjetshëm qoftë kujtimi i tyre.

Madhështia e përulur

19 nëntor 1957

I dashur zoti Zhermen,

Po e lë të shuhet pak zhurmën që më ka rrethuar deri më sot për të ardhur t'ju flas me gjithë zemrën time. Porsa më është bërë një nder tepër i madh që as nuk e kam kërkuar e as lakmuar. Mirëpo, kur mësova lajmin për të, mendimi im i parë pas atij për nënën time ishte për ju. Pa ju, pa atë dorë të ngrohtë që më zgjatët mua kur isha fëmijë i varfër, pa mësimin tuaj dhe pa shembullin tuaj, asgjë prej kësaj nuk do të më kishte ndodhur. Nuk e bëj bjeshkë këtë lloj nderi. Por kësaj radhe e shoh të paktën si një rast për t'ju thënë se ç'keni qenë dhe ende jeni për mua, si edhe për t'ju siguruar se përpjekjet tuaja, puna juaj dhe zemra bujare me të cilën i viheni asaj janë ende gjallë tek një prej shkollarëve tuaj të vegjël, i cili, pavarësisht nga mosha, vazhdon të mbetet nxënësi juaj mirënjohës. Ju përqafoj me gjithë forcat e mia.

Alber Kamy

09 prill 2007

«një mëngjes» [ose «partir»]

si rrezet e diellit që përthyhen nga shtresa e hollë e xhamit
ashtu edhe mendja ndodh se humbet kthjelltësinë mëngjeseve

me ndjesë, urdhëroni disa vargje të shkruar në vranësirat e zgjimit

»«

ky zgjimi i zorshëm nga gjumi i vonë
m'i ënjt, m'i skuq, e m'i lë me sklepa sytë
që përtej picërrimit të tyre
mezi shquajnë dritën mëngjesore

pas pak çohem, por jo pa luftuar çarçafin
që kërkon të më ruajë nën ngrohtësinë e tij cipëhollë
e unë kërkoj ta nënshtroj për të tendosur trupin e mpirë
mbi anën e tij të freskët

(ah..., më në fund të kam nën vete...
të kam thënë që më pëlqen të jem përsipër!)

kështu filloj e zgjohem
retë e mendjes fillojnë e hapen
dhe horizonti i ditës duket

midis meje dhe tij qëndrojnë planet e ditës
disa me pikëpyetje, disa me pikëçuditëse
disa me tre pika e disa pa pikë:
një vrap! një mëngjes... një dush!
një kafe (dy, tre, katër... mjafton të dish të numërosh)!
një libër i ri? një faqe përkthim?
një bisedë një qeshje? një buzëqeshje...

por buzëqeshja s'vjen kaq shpejt në mëngjes
duhet shuplaka e dushit ose e erës që ta zgjojë
ndaj shpatullrënë, këmbëzvarrë,
fytyrëvrenjtur, buzëvarur,
vetullmbledhur, gojëkyçur,
ballrrudhur, hijerëndë,
nis ditën
që kërkoja të vononte gjatë natës
që kërkoja të zgjaste për librin
që kërkoja të mbaronte

(Partir)

08 prill 2007

«Galdim ëndërror»

të pashë

në çast shkujdesjeje
në orë mbrëmjeje
me sy endacakë
me një rrahje zemre
të tepërt


të preka

me gishta të lehtë si pupla
të ngrohtë si afshi i frymës
të dridhur si tela violine
ta përshkova trupin nëpër kurbat
që i njoh mirë


të njoha

në ngrohtësinë e shtratit
nën fshehtësinë e natës
me frymëmarrje të nxituar
kur kraharori gulçonte
nga zjarrmi ynë


s'të gjeta

kur u zgjova
kur trokiti mëngjesi
kur gishtat ta ndien mungesën
se kishe mbetur në detrat e huaja
të ëndrrës

«ngrohtësi» [ose «mësim gjeografie»]

dielli lind në lindje
dhe perëndon në perëndim
në rrugë duket se ka bashkëudhëtar
ndjenjat e mia
që lindin tek unë e gjejnë prehje tek ty

kërkoj të vijë një ditë
kur dielli të lindë në perëndim
në brigjet e Paqësorit tënd
dhe të perëndojë në lindje
duke ndezur falusin parizian

ashtu do pres që dhe dashuria jote
ndjenjat e tua
të lindin një herë për mua
me rrezet e agimit tënd
e të perëndojnë tek unë
me skuqjen e muzgut tim

iu luta diellit e kaq gjë premtoi
deri atëherë po e lë të ngrohë
të shohë dhe ai botën
të ndriçojë për ty
të të sjellë ngrohtësinë që të dërgoj

07 prill 2007

I imi është më i madh se i yti

Para disa ditësh më erdhi papritur mendimi se çdo fe shpall se ajo vetë ose perëndia e saj është e vërteta dhe më e madhja. Pyet ortodoksët, katolikët, myslimanët, hebrenjtë, protestantët e kë të duash dhe të gjithë do të të thonë se e ndiejnë veten më të mirë, më të pastër dhe me vend më të sigurt në parajsë sepse i përkasin pikërisht atij besimi. Mund t'i japin ngjyrime më të buta këtij besimi duke thënë se të gjithë për një zot flasin (për fetë shumëzotëshe as mos e merr mundimin t'u flasësh), por, në fund të fundit, fenë e tyre rrallë do ta ndërronin me ndonjë tjetër, madje edhe brenda krishtërimit ose myslimanizmit secili shpall dhe mbron po fenë e vet.

Po për ata që s'kanë zot, si puna ime, ose që kanë si zot... «veten» e tyre (përsëri, si puna ime), si i bëhet vallë? Mos duhet dhe unë të filloj e të shpall se unë jam më i miri apo se «i imi» është «më i madh».

Ja, po e filloj: I IMI ËSHTË MË I MADH SE I YTI.

Merreni si ta doni. Analizoheni si t'ju teket. Lejohet të mbështeteni tek simbolizmi.

03 prill 2007

Pyetje një Ballisti [ose «Ju njohim se cilët jini»*]

Pyetjet e mëposhtme i shkrova fillimisht në anglisht me qëllim që t'ia jepja dikujt t'ia bënte zotit Sejfi Protopapa në kumtimin që do mbajë në Boston University të premte më datën 6 prill (datë që përkon me ditën para datës së pushtimit të Shqipërisë nga forcat fashiste italiane). Në pamundësi për t'ia bërë këto pyetje vetë dhe duke menduar se s'do t'i bëhen prej kurrkujt, po i shkruaj këtu dhe nëse i lexon dikush nga pjesëmarrësit dhe i intereson t'ia bëjë, i jap lejën time. Pyetjet i kam të shkruara dhe në anglisht.

»«

Është e lehtë të hamendësosh dhe të krijosh një pamje të një Shqipërie «si do të ishte» sot, gjashtëdhjetë e dy vjet pas mbarimit të luftës. Edhe pse është e sigurt se Balli Kombëtar do të kishte udhëhequr ndryshe, nuk jam i sigurt se do të kishte udhëhequr më mirë. Si dëshmitar, ju duhet ta njihni më mirë se kushdo tjetër këtu gjendjen në të cilën ndodhej Shqipëria para dhe sidomos pas luftës: e shkatërruar, në varfëri të theksuar, tmerrësisht analfabete dhe me një ekonomi bujqësore gjysmë-feudale, çka do të thoshte vetëm shfrytëzim të të varfërve. Ishte vërtet kjo shtresë e popullsisë që i dha përkrahjen më të gjerë Partisë Komuniste të Shqipërisë—jo Partisë Komuniste në të cilën u shndërrua Partia Komuniste pasi mori pushtetin, por Partisë Komuniste e cila para dhe gjatë luftës premtoi begati, ndarje të tokës, pasurisë dhe fundin e shfrytëzimit në duart e pronarëve feudalë, të cilët, edhe pse kishin kaluar disa dhjetëvjeçarë nga rënia e Perandorisë Osmane, vazhdonin ta quanin veten «bejlerë». Çfarë u ofronte Balli Kombëtar dhe a do të gëzonte ndonjëherë përkrahjen e shqiptarit të mesëm?

Fakti se familjet dhe personat më të varfër—dhe, rrjedhimisht, më të numërt—përkrahën Partinë Komuniste tregon se ju nuk gëzonit popullaritet të gjerë gjatë luftës dhe se nuk do ta gëzonit këtë edhe pas saj; për pasojë, të dalësh sot dhe të japësh një pamje me ngjyra të bukura të Shqipërisë nën Ballin Kombëtar më duket si një përpjekje e ulët për të vënë në dukje largimin tuaj nga të gjitha tiparet negative të regjimit komunist dhe për të korrur lavde dhe famë si kofini pas të vjelit, siç i themi në Shqipëri. Balli Kombëtar mbahet mend sot për bastisjet, plaçkitjet dhe ndonjëherë djegiet e fshatrave që i quanin «baza komunistësh». Në familjen time Balli Kombëtar mbahet mend për diçka më të rëndë: për njerëzit që dërguan të vrisnin gjyshin tim, një komunist dhe partizan i cili u qëndroi besnik idealeve komuniste që nga krijimi i grupit të parë komunist në Korçë më 1924 e deri në vdekjen e tij gjashtëdhjetë e tre vjet më pas. A mendoni vërtet se Balli Kombëtar do të kishte ndërtuar një Shqipëri më të mirë nëpërmjet këtyre bastisjeve, plaçkitjeve, madje dhe vrasjeve të kundërshtarëve politikë?

Balli Kombëtar mbahet mend edhe për një gjë tjetër në Shqipëri, që, ndonëse është një pamje e tij e përhapur nga propaganda komuniste, me sa kam mësuar, ka qenë edhe e vërtetë: anëtarët e Ballit Kombëtar ishin kryesisht bejlerë pasanikë që kishin si shqetësim të vetëm luftën kundër komunistëve për të parandaluar atë që këta të fundit kishin ndërmend të bënin pas luftës, pra reformën agrare. Është gjithashtu përsëri e lehtë për ish-anëtarë të Ballit Kombëtar të ngrihen e të thonë se janë veteranë, ashtu siç thoni dhe ju (duke e vënë kështu veten në një shkallë me gjyshin tim, të cilin «partia» juaj deshi ta vriste), dhe të tregojnë se luftuan për të mirën e Shqipërisë ndërkohë që komunistët bënin pazare me Jugosllavinë dhe si përfundim i dhanë Kosovën. Çfarëdo ujdi që mund të kenë pasur komunistët me Titon dhe Jugosllavinë, ajo ka dalë sheshit, ose do ta nxjerrë historia. Njëkohësisht, ju nuk duhet të mohoni e as të fshihni faktin se edhe Balli Kombëtar kishte përkrahje nga fuqi të huaja, madje aq të largëta sa Shtetet e Bashkuara (çka mund të shpjegojë azilin tuaj pas luftës). Drejt me thënë, dy ndarjet e krijuara gjatë luftës në Shqipëri ishin ushtarë të një lufte më të madhe midis Lindjes dhe Perëndimit. Historia tregoi se komunistët dolën fitimtarë në Shqipëri (e përsëris, me ndihmën e popullit) dhe pak nga pak u larguan nga fuqitë e Lindjes, pra aleatët e tyre, derisa arritën në izolimin pothuajse të plotë të Shqipërisë. A do të ishte larguar në të njëjtën mënyrë Balli Kombëtar nga fuqitë që do të përpiqeshin të kontrollonin politikën e tij të brendshme dhe të jashtme, apo do të ishte bërë një gur shahu i fuqive të Perëndimit, siç mësuam kohët e fundit se paskësh qenë Greqia duke lejuar vendosjen e raketave bërthamore amerikane në trojet e veta?

»«

*SHËNIM: «Ju njohim se cilët jini; nuk është nevoja të hapet libri i veprave të bëra...»

-Nga vjersha «Krerëve tradhëtorë» e Asdrenit

01 prill 2007

«Koha»

Përsiatje me ngjyrime bodëleriane dhe kamyziane të shkruara në datën 12 mars. M'u desh deri më sot të bindesha t'i shkruaja këtu. Ndoshta nesër kandisem t'i heq....

»«

E ndiej, o shok peshën e Kohës mbi supe, se më është bërë barrë. Ajo më ngrys, ajo më gdhin, ajo më fanitet në ëndërr dhe, së fundmi, ajo i shton peshës sizifiane që ruaj mbi supe.

S'ka shumë ditë që koha ndryshoi një shifër në vitet e jetës sime. Si ditëlindjen e çdokujt, shoqëria e priti me gëzim si një rast më tepër për të festuar. Por festa brenda meje mbeti e panisur. Nuk u nis, madje u spraps e u tërhoq disa hapa, derisa mbrëmë u struk në hijen e një strehe ballkoni. Atje gjeti prehje prej pamjes festive dhe prej erës së Kohës që, me gjithë motin që ka filluar të vaket, e gjen mbrëmjeve fuqinë të marrë vrull e të më përplaset fytyrës për të më zgjuar mendime. Nga ai rrëmet mendimesh kërruset qejfi, humbet e shkuara, vagëllohet e tashmja, zhduket e ardhmja. E ç'mbetet? Veç ai zinxhir mendimesh që pa pikë mëshire të mbërthen pas një muri të padukshëm përkundruall së cilit zë e hapet mjegulla që përhumb të shkuarën, vagëllon të tashmen, zhduk të ardhmen. Atje e sheh veten foshnjë, njomak, mustaqepadirsur, student e, më së fundi... në një ballkon të errët, të rrahur nga era. Atje rri ulur galiç me kokën mbështetur mbi gjunj dhe i mpirë sheh të parakalojnë mendimet që vërshojnë nga përbrenda, të ndjekura më pas nga ndjenjat: ngrohtësi dhe ftohtësi; dashuri dhe urrejtje; kreshpërim dhe qetësi; mall dhe harrim; brengë dhe lumturi; dëshirë dhe brejtje; pengje dhe pikëpyetje. Janë pikërisht këto të fundit nën rrjedhën e dashurisë që hapin zgavrat më të thella e më të dhimbshme, të cilat shndërrohen në plagë të lënë harruara nga kujtimi e nga dora e dikujt... e quajmë D, sa për të mos përsëritur përemrat e pakufishëm (por, a nuk janë për këtë punë përemrat?).

Larg prej dashurisë e prej vëmendjes së D-së më brejnë mendimet për të. Por D-ja nuk e di këtë. E si t'ia thuash kur ka gjetur rehat me një D të dytë? T'ia shkruash në poezi, nuk i kupton (shënim vetes: fillo shkruaj poezi në anglisht); t'ia këndosh me këngë, nuk i dëgjon; t'ia dërgosh me fjalë, nuk i përfill. Për kohë të gjatë fjalët që dërgonte na afronin disi, por tani duket se për të «larg sysh» do të thotë vërtet «larg zemrës». Po pse nuk ndodh kështu edhe për mua? Koha.... Koha që më ka qenë armiku i heshtur tani sillet si kapadai e krenohet se më ka nënshtruar, jo vetëm nën thundrën e viteve, por edhe nën thundrën e muajve larg dikujt (ja u rikthye përemri i pakufishëm—si vetë Koha). (Mos)Falë Kohës, largimit nuk i mbetet vetëm përmasa e largësisë, por i shtohet edhe ajo e Kohës, madje më e zjarrtë se largësia që ruan përmasat e saj të vjetra; sepse Koha, përkundrazi mbetet gjithmonë në lëvizje, në rritje, për ty, për mua, për D-në (që s'e kupton këtë sa është pranë D-së së dytë).

Por Koha sjell dhe lodhje, natë, gjumë... atje shpëton për disa çaste si në syrin që sjell uragani i saj.... Pastaj nata gdhihet, era fryn, qeresteja për tempullin e Kohës duhet mbajtur, ndaj barra të bie sërish mbi supe. Ec, o Sizif nga dita në ditë.... A je i lumtur, vallë?

«Coincidenze»

C'erano nell'ordine una città, un ponte bianco e una sera piovosa. Da un lato del ponte avanzava un uomo con ombrello e cappotto. Dall'altro una donna con cappotto e ombrello. Esattamente al centro del ponte, là dove due leoni di pietra si guardavano in faccia da centocinquant'anni, l'uomo e la donna si fermarono, guardandosi a loro volta. Poi l'uomo parlò:


— Gentile signorina, pur non conoscendola, mi permetto di rivolgerle la parola per segnalarle una strana coincidenza, e cioè che questo mese, se non sbaglio, è la quindicesima volta che ci incontriamo esattamente in questo punto.

— Non sbaglia, cortese signore. Oggi è la quindicesima volta.

— Mi consenta inoltre di farle presente che ogni volta abbiamo sottobraccio un libro dello stesso autore.

— Sì, me ne sono resa conto: è il mio autore preferito, e anche il suo, presumo.

— Proprio così. Inoltre, se mi permette, ogni volta che lei mi incontra, arrossisce violentemente, e per qualche strana coincidenza, la stessa cosa succede anche a me.

— Avevo notato anch'io questa bizzarria. Potrei aggiungere che lei accenna un lieve sorriso e sorprendentemente, anch'io faccio lo stesso.

— È davvero incredibile: in più, ogni volta ho l'impressione che il mio cuore batta più in fretta.

— È davvero singolare, signore, è così anche per me, e inoltre mi tremano le mani.

— È una serie di coincidenze davvero fuori dal comune. Aggiungerò che, dopo averla incontrata, io provo per alcune ore una sensazione strana e piacevole...

— Forse la sensazione di non aver peso, di camminare su una nuvola e di vedere le cose di un colore più vivido?

— Lei ha esattamente descritto il mio stato d'animo. E in questo stato d'animo, io mi metto a fantasticare...

— Un'altra coincidenza! Anch'io sogno che lei è a un passo da me, proprio in questo punto del ponte, e prende le mie mani tra le sue...

— Esattamente. In quel preciso momento dal fiume si sente suonare la sirena di quel battello che chiamano «il battello dell'amore».

— La sua fantasia è incredibilmente uguale alla mia! Nella mia, dopo quel suono un po' melanconico, non so perché, io poso la testa sulla sua spalla.

— E io le accarezzo i capelli. Nel fare questo, mi cade l'ombrello. Mi chino a raccoglierlo, lei pure e...

— E trovandoci improvvisamente viso contro viso ci scambiamo un lungo bacio appassionato, e intanto passa un uomo in bicicletta e dice...

— ... Beati voi, beati voi...

Tacquero. Gli occhi del signore brillavano, lo stesso fecero quelli della signorina. In lontananza, si udiva la melanconica sirena di un battello che si avvicinava.
Poi lui disse:

— Io credo, signorina, che una serie così impressionante di coincidenze non sia casuale.

— Non lo credo neanch'io, signore.

— Voglio dire, qua non si tratta di un particolare, ma di una lunghissima sequenza di particolari. La ragione può essere una sola.

— Certo, non possono essercene altre.

— La ragione è - disse l'uomo sospirando, - che ci sono nella vita sequenze bizzarre, misteriose consonanze, segni rivelatori di cui sfioriamo il significato, ma di cui purtroppo non possediamo la chiave.

— Proprio così - sospirò la signorina, - bisognerebbe essere medium, o indovini, o forse cultori di qualche disciplina esoterica per riuscire a spiegare gli strani avvenimenti del destino che quotidianamente echeggiano nella nostra vita.

— In tutti i casi ciò che è accaduto è davvero singolare.

— Una serie di impressionanti coincidenze, impossibile negarlo.

— Forse un giorno ci sarà una scienza in grado di decifrare tutto questo. Intanto le chiedo scusa del disturbo.

— Nessun disturbo, anzi, è stato un piacere.

— La saluto, gentile signorina.

— La saluto, cortese signore.


E se ne andarono di buon passo, ognuno per la sua strada.

L'ultima lacrima, Stefano BENNI

Shkëputje (e veçantë) nga përkthimi

Kjo është shkëputje nga përkthimi i sotëm. Vendosa ta ndaj me ju (sado të pakët të jeni në numër) sepse më bëri përshtypje sa mirë e përkufizon edhe reagimin tim ndaj ditëlindjeve. Pa vetëdije, gjithmonë kështu jam sjellë edhe vetë para ditëlindjes. Më pas, kur disa vetë të cilëve u vë rëndësi të veçantë e harrojnë (një, kryesisht), marr edhe unë një pamje hijerëndë e fjalëpakë ku vë në shqyrtim për rivlerësim marëdhëniet me ata që harruan dhe prej të cilëve prisja diçka më tepër. Shkurt me thënë, kuptova se kështu e vë dhe unë në provë shoqërinë me dikë dhe vlerën që ai i vë asaj.

»«

Pas studimesh të gjata mbi vetveten kam nxjerrë gjithmonë në dritë dyciptësinë e thellë të njeriut. Pas gërmimeve në kujtesën time kuptova se thjeshtësia më ndihmonte të shkëlqeja, përulësia të fitoja dhe virtyti të nënshtroja. E bëja luftën me mënyra paqësore dhe me mënyra moskokëçarjeje përftoja në fund gjithçka që lakmoja. Për shembull, nuk ankohesha kurrë kur njerëzia harronin ditëlindjen time; madje ata, me një pikë admirim, edhe habiteshin me fshehtësinë time për atë ditë. Por arsyeja e moskokëçarjes sime ishte edhe më e fshehtë: dëshiroja të më harronin që të mund t'i ankohesha vetes për këtë. Disa ditë para datës që njihja mirë dhe që qëndronte e lavdishme mes shoqesh, rrija në përgjim, i kujdesshëm që të mos më shpëtonte as një gjë që mund të zgjonte vëmendjen dhe kujtesën e atyre të cilët e dija se do të harronin (a nuk pata një ditë qëllimin të fshija datën në kalendarin e një apartamenti?). Me të vërtetuar mirë vetminë time mund ta lëshoja veten në joshjet e një trishtimi burrëror.

Rënia, Alber KAMY