«Poezi qe-sha-ra-ke mërzie»

Qesharake puna e rimës
Se s'i shkon pas qejfit sqimës

Qe-sha-ra-ke dhe me rrok-jen (te-të)
Që ri-mon ve-tëm me tok-jen (te-të)

Qesharak edhe ky vargu
S'u mendua prej së largu

Qesharake dhe kjo poezia
Se e thurra nga mërzia

«Shtatë mendime dyvargëshe që mund të bëjnë një tingëllimë»

Kur s'u përgjigjesh fjalëve që dërgoj
Jehonë u bëhet vetë largimi.

Kur larg të kam e zërin nuk ta dëgjoj
Ditët që shkojnë i tret dëshpërimi.

Kur sytë e tu s'i shoh kur u këndoj
Si Narcisin më mbyt çdo çast kërkimi.

Kur çel dita dhe vetminë dot s'luftoj
Pas humbjes vjen e mbetet hidhërimi.

Kur fatin tim larg teje filloj mendoj
I huaj më qëndron dhe ngushëllimi.

Kur dorën tënde të ngrohtë zë kujtoj
Më pranë fillon më duket afrimi.

Kur kot zhgënjehem zë fatin e mallkoj
Se s'deshi mes nesh të rronte gëzimi.

«Gjuha shqipe po pëson deformime të shumta»

Me strukturën e saj gramatikore dhe me thesarin e pasur leksikor, gjuha shqipe është dëshmia më e mirë e prirjes, e fuqisë krijuese, e pasurisë shpirtërore dhe emocionale të popullit tonë. Gjuha, në të vërtetë, është pasuria jonë më e madhe.
Rexhep Qosja

Këto vitet e tranzicionit gjuha shqipe ka pësuar deformime të llojllojshme. Një "kontribut" në këtë drejtim kanë dhënë dhe japin shumë politikanë, qeveritarë e gazetarë të medias së shkruar dhe elektronike, që nuk kanë kulturë të mjaftueshme gjuhësore, për të mos folur për pamjaftueshmëri të kulturës së përgjithshme. Në këtë artikull do të mundohemi që me anë të ca shembujve të thjeshtë, të tregojmë disa nga llojet e deformimeve që hasen më shpesh.

Një nga deformimet më të rëndomta është përdorimi pa nevojë e madje, disa herë edhe në mënyrë të gabuar, i një numri të madh fjalësh të huaja, të tilla si "implementim" (në vend të "zbatim", "futje", "vënie në jetë"), "impakt" (në vend të "ndikim"), "surprizohem" (në vend të "befasohem"), "konsideroj" (në vend të "marr parasysh"; p.sh.: "e konsideroj këtë fakt", në vend të "e marr parasysh këtë fakt"), "anunçoj" në vend të "njoftoj" ("lajmëroj", "kumtoj", "shpall", sipas rastit), "impresion" në vend të "përshtypje" ("mbresë"), "previzion" në vend të "parashikim", "dipendohet" në vend të "varet", "resurse" në vend të "burime", "trend" në vend të "prirje" (p.sh.: prirjet e zhvillimit të vendit), "të detajshme" në vend të "të hollësishme", "në mënyrë frekuente" në vend të "shpesh" ("shpeshherë"), "agravim" në vend të "rëndim" (i gjendjes, sëmundjes) etj. etj. Madje disa herë renditen njëra pas tjetrës në të njëjtën fjali fjala shqipe me të huajën përgjegjëse; p.sh. thuhet "një ndikim dhe një influencë", apo "një përvojë dhe një eksperiencë" etj.

Disa fjalë të huaja që kanë hyrë në gjuhën shqipe shqiptohen gabim. P.sh. thuhet "martenitet" në vend të "maternitet" (amësi, lindje, shtëpi lindjeje), "infakt" apo "infrakt" në vend të "infarkt" (mbyllje e enëve të gjakut), "boljer" apo edhe "buljer" në vend të "boiler" (zierës apo ngrohës uji), "andresë" në vend të "adresë", "ventratë" në vend të "vetratë" ("xhamllëk"), "prespektivë" në vend të "perspektivë" etj.

Disa fjalë që kanë hyrë në gjuhën shqipe dhe që kanë një g të ndjekur nga një e ose i, gabimisht shkruhen me xh ose me g, në vend që të shkruhen me gj, sipas shqipes standarde. Kështu shkruhet "dixhital" në vend të "digjital" (shifror), "axhenda" në vend të "agjenda" dhe "gen" në vend të "gjen", kur shkenca përkatëse shkruhet "gjenetika".

Ndonjë fjalë e huaj përkthehet edhe gabim. Kështu, fjala angleze "approach" shpesh përkthehet "përqasje", që do të thotë "krahasim", në vend të "qasje", që në kuptimin kryesor do të thotë "mënyra si bëhet diçka; nga kapet diçka për ta bërë a për ta zgjidhur". Disa herë fjala "avantazh" në vend që të shqipërohet "epërsi", përkthehet gabimisht "përparësi" (që është sinonim i "prioritet"-it).

Një deformim tjetër është përdorimi i një fjale në vend të një tjetre, me kuptim të afërt, por jo të njëjtë. Kështu, dëgjojmë këto kohët e fundit të thuhet e të shkruhet që "u inaugurua" (në vend të "u përurua") busti i nënë Terezës apo ai i Lasgush Poradecit, kur ato janë shtatore (statuja). Ndodh edhe më keq, kur në një artikull gazete përdoren të dy termat për të njëjtin objekt skulpturor. Po t'u referohemi fjalorëve, busti është një skulpturë që paraqet pjesën e sipërme të trupit të njeriut që nga mesi e lart ose kokën dhe një pjesë të kraharorit dhe jo të gjithë trupin, si shtatorja. Një gabim i të njëjtit lloj bëhet në disa reklama televizive, kur flitet për lavaman (duarlarëse) dhe paraqitet lavapjatë (pjatalarëse).

Shumë njerëz ngatërrojnë fjalë të afërta nga ana fonetike, por krejtësisht të ndryshme nga ana kuptimore, si: adaptoj (përshtat) dhe adoptoj (1. birësoj; 2. pranoj; p.sh., një rezolutë, një vendim etj.); stimuloj (nxit) dhe simuloj (shtirem); mëshiroj (ndjej mëshirë për dikë, i fal gabimin) dhe mishëroj (shpreh diçka në trajtë konkrete, e trupëzoj: p.sh. mishëroj në art një ide); mostër (gjedhe; p.sh.: mostër gjaku, dheu, minerali, stofi etj.) dhe monstër (përbindësh); njësoj (bashkoj në një të vetme, unifikoj) dhe njehsoj (llogarit, bëj veprime me numra); afroj (e çoj më afër, më pranë) dhe ofroj (bëj ofertë, propozoj; p.sh. ofroj një çmim, një mundësi etj. dhe jo afroj…); klimatike (që ka të bëjë me klimën; p.sh.: kushtet klimatike) dhe klimaterike (që ka klimë të mirë për shëndetin; p.sh.: vend klimaterik apo qendër klimaterike), "përshkoj" (kaloj nga njëra anë në tjetrën etj.) dhe "përshkruaj" ( paraqit me shkrim a me gojë tipare, dukuri a rrethana të ndryshme) etj. etj.

Për shkak të gabimeve të tilla, disa herë bëhen përkthime të gabuara të disa fjalëve të ndonjë gjuhe të huaj. P.sh., në italisht karboni si element quhet carbonio, kurse qymyri carbone. Duke i ngatërruar këto dy fjalë, rëndom dëgjojmë në emisionet e lajmeve që të thuhet "minierë karboni", në vend të "minierë qymyri".

Një gabim që bëhet shpesh, sidomos nga gazetarët, është që disa fjalëve të huaja, që kanë hyrë në shqip me një a dy valenca gjuhësore, u jepen edhe valenca të tjera, si në gjuhët e huaja. Përshembull, termi "argument" në gjuhën shqipe ka si kuptim kryesor "një arsyetim që përdoret për të vërtetuar ose për të kundërshtuar një mendim", mirëpo, nën ndikimin e disa gjuhëve të tjera, në shumë emisione lajmesh thuhet që "kalojmë në një argument tjetër", kur duhet të thuhet që "kalojmë në një temë tjetër". Po kështu, fjala "develop" përkthehet nga anglishtja pothuajse gjithmonë "zhvillim", kur ajo, sipas rastit e rrethanave, duhet të përkthehet edhe me disa fjalë të tjera, si "hartoj" (një program, një projekt etj.), "shtjelloj" (një temë, një mendim), "përsos" (diçka), "përhap" (një sëmundje a epidemi), "shfrytëzoj" (një minierë), "sqaroj", "zbuloj" a "bëj të qartë" (një fakt) etj.

Disa fjalëve nganjëherë u shtohen "bishta", si, p.sh., thuhet "Yzberisht", në vend të "Yzberish" apo "garazhd", në vend të "garazh" (siç duket ngatërrohet garazhi me grazhdin). Fjalëve të tjera u shtohet ndonjë shkronjë në mes, si, p.sh., fjalës "zviceran" i shtohet një "i" dhe ajo shqiptohet dhe shkruhet gabimisht "zvicerian".

Në fjalë të tjera zëvendësohet një shkronjë me një tjetër (r me l, d me t, i me e, e me i, e me a, o me a, c me ç etj.). Përshembull: shkruhet e thuhet "albitër" në vend të "arbitër", "dakort" (në akord) në vend të "dakord", "eleminim" në vend të "eliminim", "energjitike" në vend të "energjetike", "dokumenta" në vend të "dokumente", "denancim" në vend të "denoncim", "çertifikatë" në vend të "certifikatë", "proçes" në vend të "proces", "koefiçient" në vend të "koeficient", "difekt" në vend të "defekt" (d-efekt) etj. Te mjaft emra njerëzish i-ja zëvendësohet me j, si, p.sh., shkruhet "Arjan" në vend të "Arian", "Marjana" në vend të "Mariana" etj.

Gabime të shumta bëhen në lidhje me gjinitë e emrave. Dihet se disa klasa emrash mashkullorë e ndërrojnë gjininë në shumës dhe që përcaktorët (mbiemrat dhe përemrat) që i shoqërojnë, në shumës vihen në gjininë femërore. Emra të tillë janë ata që e bëjnë shumësin me prapashtesat "e" dhe "ra". Mirëpo shpesh dëgjojmë, p.sh., që të thuhet "talente të rinj", "shkrime të tjerë", "personazhe publikë", "shira të rrëmbyeshëm", "këta tre male të lartë", në vend të "talente të reja", "shkrime të tjera", "personazhe publike", "shira të rrëmbyeshme", "këto tri male të larta", përkatësisht. Nga ana tjetër, u ndërrohet në mënyrë të gabuar gjinia përcaktorëve të disa emrave mashkullorë që nuk përfshihen në dy klasat e më sipërme. Kështu, thuhet "këto tituj", "ato burra", "këto politikanë", "lekë të reja", "objektiva të qarta" etj., kur duhet të thuhet "këta tituj", "ata burra", "këta politikanë", "lekë të rinj", "objektiva të qartë". Një gabim i ngjashëm bëhet me fjalën "element", e cila shumësin zakonisht e bën me "e", me përjashtim të rasteve kur flitet për njerëz, në të cilat e bën me "ë". Pra, duhet të thuhet, p.sh., që "janë kapur disa elementë të rrezikshëm kriminalë", por, nga ana tjetër, që "karboni dhe squfuri janë elemente kimike". Mirëpo rëndom vihen re përdorime të gabuara, madje edhe të përcaktorëve që e shoqërojnë emrin element në shumës (p.sh., "këto" në vend të "këta" e ansasjelltas). Shmangie në lidhje me gjininë vërehet edhe në përdorimin e përemrin pronor "ynë", që shoqëron emrat e gjinisë mashkullore. Ai pothuajse është hequr nga përdorimi, ngaqë shumica e njerëzve thonë "populli jonë", "vendi jonë", në vend të "populli ynë", "vendi ynë" etj.

Gabime bëhen edhe me përdorimin e ndajfoljes "sepse". Rëndom përdoret togfjalëshi "për arsye sepse", kur duhet thënë "për arsye se", togfjalësh që është i barabartë me "sepse". Pra duhet thënë, p.sh., "nuk erdha sepse…" ose, që është njësoj, "nuk erdha për arsye se…" dhe jo "nuk erdha për arsye sepse…". Po kështu, nuk duhet përdorur togfjalëshi "për faktin sepse", po ai "për faktin se". Me ndajfoljen "sepse" rëndom bëhet edhe një gabim tjetër. P.sh., për të lajmëruar mosardhjen thuhet: "ju njoftoj sepse nuk do të vij", kur duhet thënë: "ju njoftoj se nuk do të vij".

Shpesh herë vihet re një përdorim i gabuar i apostrofit në trajtat e shkurtra të përbëra të përemrave. Kështu, shkruhen gabimisht pa apostrof "t'i" dhe "t'u" (t'i them atij, t'u them atyre) dhe po gabimisht shkruhen me apostrof "ma" dhe "ta" (ma dhe, ta dhashë). Në shkrimin e trajtave të shkurtra të përbëra të vetës së tretë bëhet një gabim tjetër: në vend të i-së përdoret j-ja ose kjo shtohet. P.sh., shkruhet "ja dhashë", në vend të "ia dhashë" (atij), "jua dhashë", në vend të "ua dhashë" (atyre) etj.

Parregullsi vërehet edhe në përdorimin e përemrit "kush", i cili duhet të përdoret vetëm për njerëz e jo për sende, i pa shoqëruar me emra dhe vetëm në numrin njëjës. P.sh., duhet pyetur "kush e shkroi?", duke kuptuar një njeri dhe jo "kush gazetë e shkroi", po "cila gazetë e shkroi"; duhet shkruar "cili faktor ndikoi" dhe jo "kush faktor ndikoi" etj.

Ngatërrohen në të shkruar dhe numrat arabë (1,2,3..) dhe romakë (I,II,III…). Numrat arabë duhen shkruar me nyje të përparme dhe me mbaresë, kurse numrat romakë pa to, (p.sh.: Kreu i 2-të ose Kreu II), mirëpo nganjëherë ndeshim që të shkruhet: Kreu i II-të ose Kreu i II etj.

Te deformimet që i bëhen gjuhës shqipe mund të ndalet gjatë, pasi ato janë të shumta dhe janë vënë në dukje në mjaft shkrime nga specialistët e gjuhës. Fakti që deformimet bëhen me shumicë edhe nga njerëzit publikë, që supozohet të kenë një nivel të lartë kulturor, tregon se kultura gjuhësore te ne është përgjithësisht e nivelit të ulët, gjë që kërkon vëmendje dhe masa nga ana e organeve dhe e institucioneve përkatëse, duke filluar nga ato arsimore. Nga ana tjetër, edhe vetë personat publikë (dhe jo vetëm këta), sidomos gazetarët, duhet të bëjnë përpjekje vetjake për rritjen e kulturës së tyre gjuhësore, duke e quajtur atë si pjesë përbërëse të kulturës profesionale. Në këtë mes nuk duhet harruar që gjuha është një nga tiparet themelore të identitetit kombëtar.

Pajtim BEJTJA

Botuar më 24 shkurt 2007 nën titullin: «Gjuha shqipe po pëson deformime të shumta» tek Peshku pa ujë

«Rimë nga larg» [ose «Tingëllimë (e dobët) shekspiriane»]

Nuk jam mbrujtur për rimë, kaq gjë kuptoj
Se kur vargje thurr, fjalët dot s'i zaptoj
I shoh të enden e të valëviten
por kur thërras, nuk dinë të aviten

Atëherë vargun e lë të lirë
T'i shkojë për shtat syrit tënd të dlirë
T'i vijë pas qejfit jetës sate sot
Jetës pranë së cilës nuk ndodhem dot

Më jep pak shpresë e dritë, fare pak
Të jetoj rininë që largimi mplak
Më jep pak dashuri, sikur për një çast
Ta kem e ta kujtoj pastaj në çdo rast

Do ta ruaj netëve kur ti s'më do
Dhe ditëve kur bota thotë «harro»


[Tingëllima ime e parë në shqip... e dobët siç e thotë dhe titulli.

S]

«kur të vlejnë numrat» [ose «takim mes shokësh»]

kur njerëzish të jem larguar
dhe të njihem prej një guri
do të vijë e diela me shi
kur në orën dhjetë
do të pres vizita

do të vijë një shok a dy
do të sjellë tri a katër lule
do të derdhë pesë a gjashtë lotë
do të pëshpërisë shtatë a tetë fjalë
e pastaj do të largohet
do të bëjë nëntë hapa
e sërish do të afrohet
do të pëshpërisë një a dy fjalë
do të derdhë tri a katër lotë
do të shtojë pesë a gjashtë lule
do të vijnë e shtatë a tetë të tjerë
e tok do të bëhen nëntë

se pres vizita
në orën dhjetë
ndonëse e diel me shi
ndonëse njerëzish i larguar
si gur do të rri dhëndëruar

Zgjedhjet vendore [ose «Sa djathtas majtas... dhe aty mbaje»]

Nuk jam socialist sipas përkufizimit që i jepet sot në Shqipëri, por duke qenë majtist i palëkundur dhe njeri i arsyeshëm, nuk kam se si të mos gëzohem nga fitorja e së majtës dhe nga pushteti që po i rrëshqet nga duart Salës si ngjala në ujë. Të paktën është bërë si pulë dhe s'po pëllet shumë; madje tha se do t'i pranonte përfundimet e zgjedhjeve, sido që të ishin. Të ketë vënë mend thua? Zor se po....

Që PD-ja do të fitonte në qytetet dhe komunat e ashtuquajtura «bastione» të saj—Shkodër, Kukës, Tropojë, etj.—pritej. Që ajo të humbiste në disa të tjera, si Shijaku, ishte e papritur. Që ajo të pranonte kaq lehtë dhe pa bujë e rrëmujë humbjet e saj ishte gjithashtu një befasi dhe nuk gënjej po të them se ishte madje edhe e këndshme.

Numri i pakët i organizmave vëzhguese që ndiqnin hap-pas-hapi zhvillimin e zgjedhjeve dhe numërimin e votave—veçoj këtu bashkëpunimin midis MJAFT-it dhe ECA-s—bëri që lajmi kryesor orë pas ore të mbetej se bashkimi i majtë kishte epërsi votash dhe së fundmi fitore—të thella ose të përcipta—në tetë nga bashkitë kryesore të vendit, kundrejt tri bashkive të PD-së dhe aleatëve të saj. Edhe pse u vjetërua shpejt, ky lajm mbeti gjithashtu i këndshëm. Por gjendja shtrihet edhe më tej. Në këto zgjedhje kishte rëndësi dhe komuna më e vogël në rrethin më të humbur të vendit, pasi edhe vendimi nëpërmjet votës i popullsisë së saj ishte shprehje e pakënaqësisë që ndihet (dhe rëndon) ndër popull. Shkaku i kësaj pakënaqësie është puna e papërfiillshme (për të mos thënë e panisur) e qeverisë të së djathtës që nuk i kurseu premtimet gjatë fushatës së zgjedhjeve parlamentare, por që mbeti duartharë gjatë vitit kur ajo qeverisi vendin.

Para një viti, bashkimi i partive kryesore të djathta (plus qelepirëve kinse «mjedisorë» dhe sahanlëpirësve të partive «nga fryn era») fitoi jo në saje të meritës dhe të mirëbesimit ndër masa, por falë korrupsionit të paraardhësve të tyre me Fatos Nanon në krye. Ata erdhën në pushtet në saje të krupës që kishte kallur qeveria e Fatos Nanos (kryesisht ai vetë)—një pështirosje aq e thellë sa bëri të harroheshin bëmat (dhe gjëmat) e Berishës para '97-s dhe t'i viheshin sërish në dorë frerët e Shqipërisë. Djathtistët patën gjithashtu fatin se ai korrupsion Nanoist nuk kishte cënuar sistemin zgjedhor dhe përfituan nga zgjedhjet që edhe unë (lexo: cinik i madh) i njoha si zgjedhjet më demokratike që ka pasur Shqipëria pas 1990-s, në mos ndonjëherë.

Por le t'i lëmë mënjanë premtimet boshe që bëhen në kurriz të popullit dhe t'i rikthehemi përgjigjes-goditje të këtij të fundit që i dha Berishës dhe ithtarëve të tij nëpërmjet votave të 18 shkurtit. Krenohem me ata qytetarë shqiptarë që nuk u treguan syleshë dhe i treguan Berishës se nuk ishin të kënaqur me të. Njëkohësisht, më vjen keq për ata të tjerë që vazhdojnë të gënjehen edhe pa iu thënë gënjeshtra dhe që, pavarësisht nga gjendja e mjeruar që sa vjen e thellohet në qytetet e tyre, vazhdojnë të votojnë për kandidatë bashkish të së djathtës që s'janë veç kukulla me duart të thara, të lidhura, dhe qulle (ose, siç do thoshte e ndjera gjyshja ime, «me duar në bythë»). Shembulli që ia vlen të përmendet është Shkodra. Ndonëse prej së largu, e kam dashur gjithmonë këtë qytet, duke filluar nga gjuha e tij që tingëllon ëmbël në ligjëratë dhe në këngë e deri tek paralelet kulturore me qytetin e Korçës (muzika qytetare, kinemaja, teatri, etj.); por ndërsa e shoh të pështjellohet me duart e veta në vorbullën shkatërruese të bashkiakëve të djathtë që e lënë në mëshirën e fatit, më duket krejt vetëcënuese dhe nuk di ç'mendoj më për të, për popullin e saj. Ka ardhur koha që Shkodra të mësojë se një votë kundër PD-së nuk do të thotë kthim në (të ashtuquajturin) komunizëm. Sado mllef që popullsia e saj mund të ndiejë ndaj së kaluarës së sipërpërmendur, nuk ka si ta qetësojë me votën për PD-në, që çon në rrënimin e saj. Këtu nuk flas veresie, por duke parë se sa hapa kanë bërë përpara qytete si Tirana, Korça, Vlora, Fieri, etj. nën drejtimin e bashkiakëve të së majtës, që kanë si përparësi mirëqenien e popullit dhe qytetit, e jo lepe-peqet që kërkon Berisha prej kryebashkiakëve të tij. Uroj që ky kryetar bashkie i Shkodrës të më tregojë se jam në gabim kur flas kështu. Uroj....

Tani për tani, gëzohem të paktën me fitoret e së majtës dhe sidomos të bashkive Korçë dhe Tiranë. Me sa kam pyetur e dëgjuar, kryetari i së parës është burrë i ndershëm, ndërsa të dytit ia kemi parë punën. Përgojosjet për «paudhësitë» e tij i kam dëgjuar vetëm nga Berisha dhe nga ithtarë-gjuhët (se s'janë mendje më vete) e tij, prandaj edhe s'u vë shumë rëndësi. Por ja se Berisha dhe kopili i tij Olldashi kanë dy ditë që janë tutur dhe kanë mbetur gjuhëprerë. Gjithë humbjet e tjera nëpër vend të marra bashkë nuk krahasohen me humbjen e thellë që pësuan në Tiranë kundër Edi Ramës. Guxoj të shpresoj se fitorja e këtij të fundit ishte një hap tjetër drejt një së ardhmjeje ku parësi mbetet populli dhe mirëqenia e tij.

Fituesve të tjerë—të majtë e të djathtë—u uroj punë të mbarë në udhën e tyre, si dhe mbarëvajtje të mendimeve shoqërore-politike përparimtare në rang pleqësie, komune, bashkie, prefekture dhe qeverie. Një zot(?!) e di se Shqipërisë i nevojiten. Së majtës në veçanti, i uroj ta mbledhë kallaballëkun (kjo shprehje për Enin) dhe t'i jepet me mish e me shpirt punës për përparimin e popullit, siç i ka hije një krahu politik që mbron të drejtat e vegjëlisë.

«Varg i lirë» [ose «Varg i mirërenditur»]

E lashë vargun

të

l

i

r

ë

Dhe ai erdhi tek ti
Me hov dashurie
Afshi i tij të përqafoi
Revanin dot s'ia preu
Koha as largësia

«n..d...a.....r.......j...........a»

ishte vonë
unë gjysmë-lakuriq
përballë meje ti
u thanë dy fjalë
të tjera u kuptuan
u puthën dy shikime
mes tyre diç thanë
u shtrënguan dy duar
unë e ti u ndamë

Tingëllimë e rregullt [ose «Mësim letërsie»]

[TINGËLLIM/Ë,~A f. sh. ~A, ~AT. 1.(...). 2. let. Poezi lirike me katër strofa, ku dy të parat kanë nga katër vargje e dy të dytat nga tri vargje zakonisht njëmbëdhjetërrokëshe e me sistem rimash të ndryshme; sonet.]

»«

Rrugës i trishtuar dikush po ecën
Një i dashuruar dhe fare vetëm
Dashurinë që humbi duke kërkuar
Si i erdhi fundi, iku dhe e la

Vajza* që e donte sa donte jetën
E braktisi sonte dhe e la vetëm
Ëndrra që përkundi sa shpejt u shua
Errësirës humbi, iku dhe e la

Ndoshta rri e fshehur diku në pyje
Apo rri e ndezur atje në yje
Dhe përgjon atje djalin që e kërkon

Kushedi ku dehet pa përqafohet
Apo do të kthehet, vetë do pendohet
Djali në vetmi vajzën e kërkon

NË KËRKIM TË AUTORIT...

»«

[*Që kënga të ketë kuptim, fjala duhet në rasën emërore (tregohet e ndryshuar), e jo në kallëzoren, siç e shqipton Eli Fara në këngën prej së cilës e mora tekstin.

S]

«Ç'jam unë për ty» [ose «Tingëllimë e çrregullt»]

në hapësirën e syve të tu dyngjyrësh
unë mbeta thjesht një kalimtar
një zog shtegëtar jashtë kafazit të praruar
të dashurisë sate

në pallatin e zemrës sate
unë mbeta thjesht një rrahje e tepërt
në netë epshi e shfrenimi

në skenën e jetës sate
unë mbeta thjesht një sufler prapaskenash
i dënuar të të dërgoj dy fjalë
që s'ta kujtojnë më këtë djalë

se në kujtesën tënde të largët
ai mbeti thjesht një kujtim i përgjumur
që nuk zgjohet as nga vëllime vargjesh

Do m'bësh kakërdhi, do m'bësh... [i.e. Të qeshë Bora]

Për të qenë më i përpiktë, s'bëra dot as çiçin deri në fund, s'fola dot as në telefon, siç pata ambicien e nxituar.

Sapo u ktheva nga puna (e mërzitshme, nëse ju bëhet vonë) u futa në WC të bëja çiçin. Ndërsa po... merrja pozicionin, filloi të dridhej telefoni në xhepin e majtë. «Dorën e mëngjër të lirë e kam - thashë, pse të mos përgjigjem?» Dhe, si pa gjë të keq e nxora nga xhepi kur *gëlldup* telefoni në vërën e hales. Dorëtharë! Për pak sekonda u shastisa dhe qesha me veten, por pastaj e kuptova ç'gjëmë ishte bërë. Të ishte një telefon dosido, s'do të më vinte aq keq. Por ja që telefoni na qenkësh nga më të mirët, modeli Motorola Razr V3... i zi, siç më shkonte me kompjuterin dhe me iPod-in. E nxora të ndjerin telefon dhe e vërtita, por s'po bëhej i gjallë. E thava, shtypa butona kuturu, por më kot. Ai kishte dhënë shpirt....

E gjithë kjo për ta turpëruar veten para jush, se, sikur të mos mjaftonte telefoni kërpaç me të cilin përfundova (se më të mirët s'm'i nxë xhepi), e meritoj dhe një fletë-rrufe të kohëve fejsbukiane.

Mesi i natës mbi ne, ja tani sa kaloi....

O dashuri e bardhë e imja e parë
mes ëndrrash ti tani qëndron
mes dashurish pafund...

Mesi i natës mbi ne, ja tani sa kaloi, sa kaloi...

Natën e mirë, M.....

Lamtumirën s'po ta thënkam dot.

Shkëputje nga përkthimi

Teksa ngisja makinën një ditë, vonova një sekondë në të dalë të dritës së gjelbër të semaforit. Ndërsa bashkëqytetarët tanë të duruar më lëshuan boriet nga prapa, m'u kujtua befas një ndodhi tjetër që u zhvillua në të njëjtat rrethana. Një pakoburrë thatok, i veshur me syze motori dhe me pantallona golfi, më kaloi me motoçikletë përbri dhe zuri vend përpara meje kur drita e semaforit ishte e kuqe. Në të ndaluar, pakoburri i zbriti motorit të vet dhe po përpiqej më kot ta sillte në jetë. Kur u ndez drita e gjelbër i kërkova me mirësjelljen time të zakonshme ta hiqte mënjanë motoçikletën që të mund të kaloja. Pakoburri vazhdoi të nevrikosej më tepër me motorin e tij shpirraq, prandaj dhe m'u përgjigj sipas rregullave të sjelljes pariziane, duke më thënë të shkoja të gjeja shokët. Përsëri me mirësjellje ngula këmbë, por kësaj radhe me një theks padurimi në zë. Sapo mbarova fjalën, ai më tha të shkoja ta grisja. Ndërkohë, pas meje filluan të dëgjoheshin bori. Me pak më shumë vendosmëri iu luta bashkëbiseduesit të tregohej i sjellshëm dhe të merrte parasysh se po pengonte qarkullimin. Zotnia gjaknxehtë, afërmendsh i pezmatuar dhe nga mosbindja që po tregonte motori i tij, më bëri sërish të ditur se nëse kërkoja një dajak do të ma jepte me gjithë zemër. Gjithë kjo mospërfillje më mbushi me mllef të madh dhe dola nga vetura me qëllim që t'ia ndreqja samarin këtij gojëfëlliquri. Nuk mendoj se jam burracak (po nga ta dijë mirë njeriu?!), kundërshtari më vinte gjer tek mjekra dhe muskujt s'më kanë lënë ndonjëherë në baltë; ndaj, edhe sot e kësaj dite mendoj se dajakun do t'ia kisha dhënë unë atij e jo ai mua. Por ja që s'kisha hedhur mirë këmbët mbi xhade kur, nga turma që kish filluar të bënte sehir, doli një burrë që u vërsul drejt meje për të më bindur se isha fundi i fundërrinave dhe se nuk do të më lejonte të godisja një burrë me motoçikletë mes këmbëve—në këtë pozitë më të vështirë. I bëra ballë musketjerit dhe, në të vërtetë, as arrita t'ia shikoja fytyrën; s'kisha kthyer plotësisht kokën kur dëgjova motoçikletën të rrapëllinte sërish dhe, po në të njëjtin çast, hëngra një grusht të mirë pas veshit. Para se të kuptoja ç'kish ndodhur, motoçikleta u largua. I trullosur siç isha eca vetvetishëm drejt d'Artanjanit kur, njëkohësisht, një koncert i tërbuar boriesh u ngrit prej radhës së makinave që tashmë ishte zgjatur goxha. Ishte hapur drita e gjelbër. Atëherë, disi i përhumbur, në vend që ta troshitja palloshin që më kishte prerë rrugën, u ktheva urtë e butë në veturën time dhe mora rrugën. Teksa largohesha, palloshi më përshëndeti duke më thënë «burrëziu»—fjalë që më kujtohet edhe sot e kësaj dite.

Rënia, Alber KAMY


[Jeni të lirë të lini mendimin, por kini mëshirë....

S]