«Ndjenjë e dashuruar»

Me ndjenjat jam ulur në dhomë e bisedoj
ato janë dashuruar me ty, unë nuk i besoj
me hire trëndafilash dimri, që celin mbi re,
të krahasojnë
si harqe ylberësh hutuar
rreth flokëve të tu duan të qëndrojnë

Mbi udhët e fletës sime fillojnë të vrapojnë
dhe tingujt nga pas po i ndjekin
unë për një çast ndaloj
të gjithë më shikojnë dhe nisin e presin
u them po shkoj, hej, ta takoj

Nga duart e hënës të marr, nga yjet e ftohtë.
Mbi krahët e mia të mbaj, nga ëndrrat të mbroj.
Rreth teje ndjenjat e mia dhe tingujt e lashtë
njëherazi thonë
ky djalë që ju shihni pranë ka shekuj me radhë
që po ju kërkon

Harrohemi në brigje prekjesh, në këngë vetëtimash
në dete të artë buzëqeshjesh
ecim mbi perla vargjesh, në maja të lira
ku vetëm një zë është dëgjuar
heeej, heeeej jam dashuruar.....

Ervin HATIBI

«L'amour est un oiseau rebelle»

«Je suis comme je suis»

Je suis comme je suis
Je suis faite comme ça
Quand j’ai envie de rire
Oui je ris aux éclats
J’aime celui qui m'aime
Est-ce ma faute à moi
Si ce n’est pas le même
Que j’aime chaque fois
Je suis comme je suis
Je suis faite comme ça
Que voulez-vous de plus
Que voulez-vous de moi

Je suis faite pour plaire
Et n’y puis rien changer
Mes talons sont trop hauts
Ma taille trop cambrée
Mes seins beaucoup trop durs
Et mes yeux trop cernés
Et puis après
Qu’est-ce que ça peut vous faire
Je suis comme je suis
Je plais à qui je plais
Qu’est-ce que ça peut vous faire

Ce qui m’est arrivé
Oui j’ai aimé quelqu’un
Oui quelqu’un m’a aimé
Comme les enfants qui s’aiment
Simplement savent aimer
Aimer aimer...
Pourquoi me questionner
Je suis là pour vous plaire
Et n’y puis rien changer.

Jacques PRÉVERT

«Life is Fine»

I went down to the river,
I set down on the bank.
I tried to think but couldn't,
So I jumped in and sank.

I came up once and hollered!
I came up twice and cried!
If that water hadn't a-been so cold
I might've sunk and died.

But it was Cold in that water! It was cold!

I took the elevator
Sixteen floors above the ground.
I thought about my baby
And thought I would jump down.

I stood there and I hollered!
I stood there and I cried!
If it hadn't a-been so high
I might've jumped and died.

But it was High up there! It was high!

So since I'm still here livin',
I guess I will live on.
I could've died for love—
But for livin' I was born

Though you may hear me holler,
And you may see me cry—
I'll be dogged, sweet baby,
If you gonna see me die.

Life is fine! Fine as wine! Life is fine!

Langston HUGHES

«Homework»

Homage Kenneth Koch

If I were doing my Laundry I'd wash my dirty Iran
I'd throw in my United States, and pour on the Ivory Soap, scrub up Africa, put all the birds and elephants back in the jungle,
I'd wash the Amazon river and clean the oily Carib & Gulf of Mexico,
Rub that smog off the North Pole, wipe up all the pipelines in Alaska,
Rub a dub dub for Rocky Flats and Los Alamos, Flush that sparkly Cesium out of Love Canal
Rinse down the Acid Rain over the Parthenon & Sphinx, Drain the Sludge out of the Mediterranean basin & make it azure again,
Put some blueing back into the sky over the Rhine, bleach the little Clouds so snow return white as snow,
Cleanse the Hudson Thames & Neckar, Drain the Suds out of Lake Erie
Then I'd throw big Asia in one giant Load & wash out the blood & Agent Orange,
Dump the whole mess of Russia and China in the wringer, squeeze out the tattletail Gray of U.S. Central American police state,
& put the planet in the drier & let it sit 20 minutes or an Aeon till it came out clean.

Allen GINSBERG

«Still I Rise»

You may write me down in history
With your bitter, twisted lies,
You may trod me in the very dirt
But still, like dust, I'll rise.

Does my sassiness upset you?
Why are you beset with gloom?
'Cause I walk like I've got oil wells
Pumping in my living room.

Just like moons and like suns,
With the certainty of tides,
Just like hopes springing high,
Still I'll rise.

Did you want to see me broken?
Bowed head and lowered eyes?
Shoulders falling down like teardrops.
Weakened by my soulful cries.

Does my haughtiness offend you?
Don't you take it awful hard
'Cause I laugh like I've got gold mines
Diggin' in my own back yard.

You may shoot me with your words,
You may cut me with your eyes,
You may kill me with your hatefulness,
But still, like air, I'll rise.

Does my sexiness upset you?
Does it come as a surprise
That I dance like I've got diamonds
At the meeting of my thighs?

Out of the huts of history's shame
I rise
Up from a past that's rooted in pain
I rise
I'm a black ocean, leaping and wide,
Welling and swelling I bear in the tide.
Leaving behind nights of terror and fear
I rise
Into a daybreak that's wondrously clear
I rise
Bringing the gifts that my ancestors gave,
I am the dream and the hope of the slave.
I rise
I rise
I rise.

Maya ANGELOU

«Sonnet LXXI»

No longer mourn for me when I am dead,
Than you shall hear the surly sullen bell
Give warning to the world that I am fled
From this vile world with vilest worms to dwell:
Nay if you read this line, remember not,
The hand that writ it, for I love you so,
That I in your sweet thoughts would be forgot,
If thinking on me then should make you woe.
O if (I say) you look upon this verse,
When I (perhaps) compounded am with clay,
Do not so much as my poor name rehearse;
But let your love even with my life decay.
Lest the wise world should look into your moan,
And mock you with me after I am gone.

William SHAKESPEARE

«Mësime mbi shqipen e re»

I
Zoti Hekur,

Ju njoftoj se rekllamasioni juaj nuk u muar në konsiderasion.

Zgjebua, prefekt, d.v.

II
Zoti Prefekt,

E këndova kartën tuaj, ku më bëni të njohur se ankimi im nuk u muar në sy. Po më vjen keq që nuk shtuat edhe arsyet për të cilat nuk u dëgjua kërkimi im.

Hekuri, d.v.

III
Zoti Hekur,

Nukë jam oblizhé të ju reveloj motifet enterne që e desiduan administrasionin të refyzojë rekllamasionin tuaj.
Ballafaqimi rrjedh vetvetiu nga elementet.

Zgjebua, prefekt, d.v.

IV
Zoti Prefekt,

Nuk ju jam lutur të më zbuloni të fshehtat e shtetit. Po më duket se, kur hidhet poshtë një qarje, kam të drejtën të pyes përse.
Elementat rrjedhin vetvetiu nga ballafaqimi.

Hekuri, d.v.

V
Zoti Hekur,

Në paçi lodas të më shkruani përsëri një letre ensollave si atë të fundit, nosolman nuk do t’ju përgjigjem, po do të marr demëzyr regretabl.

Zgjebua, prefekt, d.v.

VI
Monsieur le préfet,

Il y a évidemment un malentendu. J’ai le plus profond respect pour les autorités, et je crois n’avoir fait preuve envers elles ni d’audace ni d’insolence. Je voudrais simplement demander les motifs pour lesquels ma réclamation n’a pas été prise en considération.

Hekuri, m.p.

VII
Zoti Hekur,

Do t’ju bëj rëmarke se lalangofisiel e Shqipërisë është shqipja. Parkonsekan letra juaj e fundit nuk është amisibl se është redizhé në një gjuhë të huaj.

Zgjebua, prefekt, d.v.


VIII
Zoti Prefekt,

Nuk kuptoj si mund të quhet e huaj frëngjishtja, kur është pranuar si ortake gjysmë për gjysmë me shqipen. Ortakësia është gjë shumë e mirë në tregti: po në shesh të gjuhësisë pema e ortakërisë është një doç. Më të shumtët nëpunës të Shqipërise sot s’dinë as shqip as frëngjisht; po meqë duket sheshit se frëngjishtja u pëlqen më tepër se shqipja, do ta nxënë kohë frëngjishten, në qoftë se kjo bëhet gjuha zyrtare e vendit. Në të dy mijë vjetët e fundit, më parë latinishtja, pastaj greqishtja më në fund turqishtja, kanë qenë gjhuët zyrtare të Shqipërisë. Pse të mos kenë përsëri si gjuhë zyrtare një gjuhë të huaj, po këtë herë të zgjedhur lirisht nga ne vetë? Sikur të kasnecohej frëngjishtja si gjuha zyrtare e vendit, do të kishim dy fitime: do të përdornim në punë të Guvernës një gjuhë të bukur, dhe pak a shumë të përbotshme; edhe do t’i lejim popullit lirinë të flasë gjuhën e tij të pavërlasur.

Hekuri, d.v.

IX
I paditur A.B.C. Hekuri urdhërohet formelman të dalë përpara tribynalit, të hënën që vjen, purrepondr disa aqyzasioneve kundrë lasyrëte të shtetit, të bëra nga zoti prefekt Zgjebo.

Inajetullahu, komisar i policisë, d.v.

X
Desizion i Tribynalit:

Unë, zhyzhi i Ubjedullahut, u silloisa këtej, u silloisa andej, edhe desidova se i pandehuri A.B.C. Hekuri, i cili, si nga letrat odasioze, ensollane, dhe in admisible, që i dërgoi Zotit prefekt Zgjebo, ashtu edhe nga reponset që i bëri tribynalit, u revelua trathtor, bolshevik, ankelan alasedision, sanmoral dhe sanpatri të bëhet kondanë në dhjetë vjet burg otravo forsé.

(këtu vula)

I «pandehuri», i «padituri», i dënuari Hekur tani thyen gurë në udhë të re të Tomorit.


Faik KONICA

«midnight walk»

the croaking of frogs in heat

muffled by the humid night air

sounds like the pointless ramblings

of tattling hags

wasteful sprinklers

hissing like menacing snakes

water the lush ground

and dampen the air

snails uncoil out of their shells

& lured out of their shady refuges

make an aimless run (as if!) across cemented pathways,

where people and bike wheels

in their blind, demented night tread

punctuate the monotonous midnight drone

with a crack that ends their nightly marathon

leaving behind a (half-finished) slimy trail

(a half-marathon?)

crowned by a gruesome mass of organic bits—

the lone mark of their sorry lives

i do not care to hear any of this

nor bear witness to the carnage of snails

(on better nights a good appetizer...)

and yet i keep my music-bearing vessel tucked away,

too lazy

(read, unwilling)

to choose another soundtrack

for this midnight walk

i walk decidedly,

leaving it all undisturbed,

treading lightly,

making no sound,

cracking no shells,

startling no horny toads,

leaving no mark of my own life

on the road

in the air

in the night

«Mallëngjimi»

O vendi im, të thrras unë me mall
ktu jetë më jep vetëm kjo kangë.
Se anë e kand kudo që kërkoj
ah! si ty të dashtun nuk gjej.

Ku janë ato fusha? Ku ato kaçuba?
Vajza të bukura si n’vendin tim kund nuk ka.

I huej jam, dashuni nuk kam,
për mue nuk lind dielli ma.

O vendi im, përbuzje ku s'ka,

si të lashë e dola n'mërgim.

O Sharr, o baba im

Gërmi, pushimi im

Adriatiku im
tash vetëm po ju kujtoj.

Muharrem QENA

«"Shpirti" i dhespotit»

Dëgjomni Shqipëtarë
T’u dëftenj një gjë të rallë,
Ndë Shqipëri që ka ngjarë
E ka mbetur si përrallë.

Mos thoni se flasë fjalë të kota;
Se çdo gjë a punë q’është bërë
Del sheshit; se ashtu është bota
Ç’dëgjon edhe sheh, e nxjerr të tërë.

Pra, edhe kjo ç’u them unë
Është fare e vërtetë,
Se e panë edh’ e zunë
E më s’është pun’ e mshehtë.

Ish ndë qytet të Shqipërisë
Një dhespot me mësime të mëdha,
Qi kish ardhur ng’anët e Greqisë
Që të na predikojë feja ç’ka.

Ndër kishe kurdoherë që vinte
Mbante fjalë, dhe këshilla jipte,
Kurrë 'nonjëherë më vënt s’rinte
Po gjith kështu besnikët i kripte:

O vëllezër dëgjoni,
U thosh me ëmbëlsirë,
Besën mos e mohoni
Se si këjo s’ka m’e mirë!
Kjo na mëson ndë jetë
Të rojmë të nderuar,
Dhe pastaj Zoti vetë
Na ka për të bekuar.

Gjën’ e tjetrit kurrë mos lakmoni
As sytë të mos i shtini mi ‘të,
Po atë që kini të shëkoni
Se pastaj kjo në mëkate u vë.
Këto kështu ay duk’u thënë
Vetvetëhen nuk e numuronte
Po më nj’anë ng’ata e kish vënë;
Se asnjeri ta pyesë s’kuxonte!

Pa pyesni tashi uratën,
Ay që këshillon të tjerët,
Vallë ç’bën ditën edhe natën
Kur nuk e shohin, si ndë t’errët?
Këtë punë asnjë s’e dinte
Përveç fatit q’ashtu e solli,
Se me miken ay kur rinte
Askujt mendja nuk’ ja polli,
Ay që botën e mësonte
Si të sillet e si të mbahet,
Vet’ ay këto i punonte;
Si një ujk deles që s’i ndahet.

Ashtu pra një ditë kur po hante
Bashkë me një mike bukuroshe,
Mezin e saj me duar ja mbante
Edh’ i shtrëngonte duart bardhoshe.
Oh! ti je shpirti im! sa të dua
Si ty më s’ka tjatër asgjëkundi
Ti o shpirt, o pëllumb më do mua?
Dhe si e puth, mjekrën e shkundi!

Po atë çast për fat të keq
Një djalosh qi jashtë ishte,
Ndë një vërë syrin e ndreq
E, pa uratën kur e çvishte!
Haj o shpirt të rimë këtu
Të lozim të dy, të qeshim
I thosh urata, ja kështu
Edhe valles t’ia ngjeshim!

. . . . . .

. . . . . .

. . . . . .

Ish e Djelë. Shkolla kish provime
Dhe parësia qe mbledhur atje,
Mësonjësi i priste me nderime
Gjithëve sa vinin brënda vënt u le.
Ja dhe Dhespoti vjen duke qeshur
Dhe mi një fron të lartë zë vënt,
Parësin’ e mer si me të përqeshur
Se ishin të paditur munt e pa mënt.
Nisen provimet, djemt’ i pyesin
Për çdo punë që ka dituria,
Për njerinë a kafshët që vdesin
Ç’bëhet shpirti q’u dha Perëndia.

Më kot djemtë po përpiqen
Që të përgjigjen si ç’duhet
E nga robat gjith po hiqen.
Kur, një, nd’hundë kruhet:
Ç’ke ti, or djalosh, i thotë
Mësonjësi me një çudi,
Pse kthehesh ashtu si rotë
Po s’thua gjëkafshë në di?
Pra, thuaj, në di pa frikë
Si është shpirti që kemi?
Eja më pranë një çikë
Që të dimë se ku jemi.

«Unë di, thotë djali, m’emër të Zotit
Se shpirti është një grua e çveshur,
Se e pashë mi gjunjët të Dhespotit
Kur ay i thoshte: o shpirt! duke qeshur!!»

ASDREN

Reze djelli

«Në shtëpi të vjetër»

Nuk del më gjyshja në dritare

Me macen mua të më presë...

Nën një selvi, diku në varre,

Ajo po prehet, pastë ndjesë!

Sa të panjohur shoh te porta!

Të vegjël me xhaketa çjerrë:

Kush mban domate nëpër shporta,

Kush lot me gurë — bën poterë...

Kush hap një libër, një fletore,

Kush zgjidh probleme gjeometrike,

Kush bën me lule një kurorë,

Kush pret një cingël me një thikë.

Unë, o fëmijë, prindërit tuaj

I njoh se bashkë qeshëm, qamë,

I njoh, se bashkë lidhëm duaj,

I njoh, se bashkë malit vamë.

Pse të habitur më vështroni?

E dini?

Linda, ja, këtu,

Te kjo shtëpi, ku ju qëndroni,

Te ky ahur, te këto dru...

Njëzet e tetë vjet më parë

U ndie një zë nëpër mëhallë

Nga një fëmi' i vockël fare,

Fytyrëkuq e flokërrallë.

Ja, ky fëmi' kam qenë unë

Një çerek shekulli të shkuar,

Që thirra, qava, bëra zhurmë

Te kjo shtëpi hardhimbuluar.

Nga strehët shumë pika ranë...

U ngrita,

dola nga kjo portë

Dhe brodha vendin anembanë,

Dhe udhën mora nëpër botë...

1959

Dritëro AGOLLI

«Përralla e të vogëlit zoti Moric, i cili u bë tullac»

Na ishte një herë një burrë i vogël e i moshuar që quhej zoti Moric, i cili kishte këpucë shumë të mëdha dhe tok me to një pallto të zezë dhe një shkop ombrelle shiu, me të cilat dilte shpesh të shëtiste.

Kur në Berlin hyri dimri i gjatë, dimri më i gjatë në botë, njerëzit pak nga pak u bënë të këqinj.

Shoferët shanin se rrugët qenë aq rrëshqitëse sa u rrëshqisnin makinat. Policët rrugorë shanin se duhet të qëndronin përherë rrugëve në të ftohtë. Shitëset shanin se në dyqane bënte shumë ftohtë. Mbledhësit e mbeturinave shanin se dëbora nuk kish të sosur. Shpërndarësi i qumështit shanin se qumështi në shishe i bëhej akull. Fëmijët shanin se i kishin veshët e skuqura krejt të ngrira; dhe qentë nuk lehnin më si të tërbuar nga të ftohtit, por dridheshin dhe u kërcisnin dhëmbët prej tij, gjë që dukej po ashtu shumë e keqe.

Në një mëngjes të tillë me dëborë, doli zoti Moric shëtitje me qenin e tij blu dhe mendoi: «Sa të këqinj janë njerëzit; ka ardhur koha që vera të vijë sërish dhe të çelin lulet.»

E ndërsa ecte kështu nëpërmes njerëzve sharanikë nëpër pazar, i mbinë shpejt mbi kokë shumë drekëza, tulipanë dhe zambakë dhe trëndafila dhe karafila, si dhe luledylli dhe luledele. Në fillim ai nuk vuri re asgjë, e megjithatë kapelja i qe ngritur me kohë sipër kokës së tij, ngaqë lulet sa vinin e shtoheshin dhe rriteshin.

Një grua i qëndroi përpara dhe i tha: «Oh, po ju rritkan lule të bukura mbi kokë!»
«Lule mbi kokën time?!» - tha zoti Moric, «një gjë e tillë nuk është e mundur!»

«Posi jo! Shikohuni në xhamin e vitrinës, se atje do të mund të shikoni pasqyrimin tuaj. A më lejoni të këpus një lule?»

Dhe zoti Moric pa në pasqyrimin e xhamit të vitrinës se vërtet mbi kokën e tij po rriteshin lule; lule të mëdha dhe plot ngjyra, nga të gjitha llojet, dhe i tha: «Po ta doni një, me gjithë qejf….»

«Do të më pëlqente një trëndafil i vogël» - tha gruaja dhe e këputi një për vete.

«Edhe unë dua një karafil për tim vëlla,» - tha një vajzë e vogël, dhe zoti Moric u përkul që vajza të arrinte mbi kokën e tij. Por ai nuk kishte nevojë të përkulej kaq shumë, se vetë qe më i vogël se njerëzit e tjerë. Kështu ardhën shumë njerëz dhe këputën lule nga koka e të vogëlit zoti Moric, por kjo nuk e lëndonte atë aspak, se lulet rriteshin prapë më pas; dhe sepse në kokë ndjente një gudulisje të lezetshme, sikur dikush ia ledhatonte me dashamirësi; dhe zoti Moric qe i gëzuar, ngaqë kish mundësi t’u jepte njerëzve lule në mes të dimrit. Gjithnjë e më shumë vinin tok e tok plot njerëz dhe qeshnin e çuditeshin e këpusnin lule nga koka e të vogëlit zoti Moric, dhe asnjë prej atyre që kishin marrë nga një lule nuk tha një fjalë të keqe atë ditë.

Mirëpo më vonë erdhi edhe polici Maks Kunkel. Maks Kunkeli punonte që prej dhjetë vjetësh si polic në atë pazar, por një gjë të tillë s’ia kishin zënë sytë më parë! Një njeri me lule mbi kokë! Çau nëpërmes turmës së njerëzve dhe kur qëndroi përpara të vogëlit zoti Moric, bërtiti: «Ç’bëhet këtu?! Lule mbi kokë, zotëri? Nxirrni menjëherë letërnjoftimin, ju lutem».

Dhe i vogëli zoti Moric kërkoi sa kërkoi pastaj i dëshpëruar i tha: « E kam pasur kurdoherë me vete, e kam pasur kurdoherë në xhep!»

Dhe sa më shumë kërkonte, aq më tepër zhdukeshin lulet mbi kokën e tij.

«Aha!» - tha polici Maks Kunkel, «keni lule mbi kokë, por letërnjoftim në xhep nuk paskeni!»

Dhe zoti Moric ende i frikësuar kërkonte letërnjoftimin e tij, sa u skuq nga zori; dhe sa më thellë kërkonte—madje deri brenda astarit të xhaketës—aq më tepër vyshkeshin lulet, sa kapelja e tij pak nga pak iu ul prapë mbi kokë! Në dëshpërim e sipër, zoti Moric hoqi kapelen dhe, kur ja! nën të gjeti këllëfin e grisur plastik të letërnjoftimit. Po ç’qenkësh kjo?! Flokët i kishin rënë të gjitha! Zotit Moric nuk i kish mbetur as edhe një qime mbi kokë. Ai i kaloi një herë duart nëpër kokën e zbathur dhe pastaj vuri shpejt mbi të kapelen.

«Hë, pra, ja ku qenka letërnjoftimi» - tha me të mirë polici Maks Kunkel «dhe lule sikur s’paskeni më mbi kokë, apo jo?!»

«Jo…» - tha zoti Moric dhe futi shpejt në xhep letërnjoftimin. Pastaj, duke nxituar sa kish mundësi në rrugën rrëshqitëse, vrapoi për në shtëpi. Aty qëndroi gjatë përpara pasqyrës dhe i tha vetes: «Tani je tullac, zoti Moric!»

Volf BIRMAN

_____________________________

Wolf BIERMANN është këngëtar dhe këngëshkrues gjerman, me karrierë të gjatë si në RF, ashtu edhe në RD të Gjermanisë. Fillimisht me banim në pjesën që do të bëhej RFGj, i nxitur nga parimet e tij komuniste, ai kaloi kufirin për në RDGj, ku fitoi përkrahjen e udhëheqësve dhe intelektualëve të kohës.

Edhe pse me bindje komuniste, Biermann nuk rreshti së kritikuari mangësitë e qeverisë së RDGj-së, e cila e frikësuar nga popullariteti i tij shfrytëzoi rastin e largimit të tij për një koncert drejt RFGj-së për t'i hequr nënshtetësinë dhe për t'i ndaluar kthimin në RDGj.

_____________________________

Vendosa ta përkthej këtë tregim sepse nëpërmjet veçorive të tij «përrallore» pasqyron më së miri punën, përpjekjet, dhe vetëmohimin e prekshëm të atyre komunistëve të vërtetë, jo vetëm në RDGj, por edhe në Shqipëri e tjetërkund, të cilët larg pushtetit punuan dhe u përpoqën gjatë gjithë jetës së tyre për të mirën e të gjithëve.

Ndonëse me dy vjet mësimi të gjermanishtes, përkthimin e kësaj «përralle» e jap pa kurrfarë ngurrimi. Gjithsesi, s'do mend se ka gabime dhe për këtë e marr vetë përgjegjësinë. Desha vetëm ta bëja të fliste në shqip, sepse, me sa kam mundur të zbuloj, nuk është përkthyer asnjëherë.

«Kur këndoje ti»

Me rastin e 72-vjetorit të lindjes së Vaçe Zelës, shijoni tingujt e saj dhe tekstin e shkruar nga Agim Krajka, thuajse posaçërisht për të:

...

unë lodrat lashë prej zërit tënd u shtanga.

Kënga jote djersën fshin nga balli.

Kur këndoje ti, pushonin zogjtë e malit.

Kur këndoje, ligjëroje sa një mijë bilbila

Rritej mali, mbushej fusha plot me trëndafila.

...

Albanian Socialist Realism ca. 1975

«Jam nga gjithë Shqipëria»

Kush më pyet mua: «nga je o vajzë?»

unë të përgjigjem shpejt, jo nuk di.

Vlora qyteti ku unë kam lindur,

por në Elbasan jam rrit.

Klasën e parë në Fier fillova,

klasën e tretë në Laç e mbarova.

Pastaj kalova në Dejë e në Fierzë;

bijë e kantiereve!

Ju mund të thoni: «e, përse vallë

si zogj shtegëtarë kudo neve shkojmë?»

Se montator e kam unë babanë,

me të kam shkuar shpesh në çdo anë.

Ku s'kemi shkelur, ku s'kemi shkuar,

ne montatorët kantier-kantier?

Me vitet tona shpejt i lartojmë

veprat e reja nëpër atdhe.

»«

Kush më pyet mua: «nga je o vajzë?»

Unë të përgjigjem shpejt, jo nuk di.

Ku s'kemi shkuar, ku s'kemi shkelur,

Nga Jugu në Veri.

Gjithmonë kështu unë dua të mbetem:

midis punëtorëve dua të jem.

Mos ju çudisin fjalët e mia:

Jam unë nga gjithë Shqipëria!

[autori i panjohur, ka gjasa Avni MULA;

këndon Liljana KONDAKÇI;

shkëputur nga filmi Udhëtim në pranverë;

Kinostudioja «Shqipëria e Re», 1975]

«Mos!»

(Sakolit)

I lumtur është në jetë

Ay njeri që kupëtoj,

Një dashuri me të vërtetë

E fatin kurrë nuk' e mallkoj!

Të dëshëronj dhe ty i dashur

Këtë lumtësi ta shijosh,

Të rosh fatbardhë edhe i pasur

E fatin kurrë mos e mallkosh!

Dua për tynë në trëndafilët

Pranë së dashurës tinë të rrish,

E t'u këndojnë zoqtë bilbilët

Buzët e kuqe kur t'ja thëthish!

Dua për tynë që fush' e malet

Edhe sa mban këjo gjithësi,

Asaj q'e do asaj t'i falet

Që ti të jesh në lumtësi!

Mihal GRAMENO

Let us remember...

The news world is abuzz about President Obama's decision to intervene in Libya through the imposition of a no-fly zone.

I'd like to unequivocally state from the outset that I believe his move to have been a good one because it was necessary. It was first and foremost a humanitarian obligation that we, as a country that has no qualms about intervening and that never ceases to proclaim its international interventions as part of a mission libératrice, could not ignore. Its urgency was made even greater by the fact that we were and are not alone in this mission. Not only are our typical western allies beside us in this undertaking, but we also have the backing of the Arab League, which took the initiative in calling for help in abating and hopefully ending the crisis in Libya.

The measured steps taken by Obama and his administration regarding Libya are not, as some of his usual critics have claimed, anti-constitutional or weak. They are a sign that gone are the days of America as a thoughtless, selfish bully that unilaterally charges against any nation it deems unfit of existing as it exists. Contrary to popular belief in this country and among its recent and current leaders, the United States is neither a prosecutor, nor an executioner vis-à-vis its global peers; and yes, that includes the countries we hate. No international organization assigned it those roles and it certainly did not acquire them by virtue of being the (arguably) sole democratic superpower. By virtue of the latter, it is merely an arbiter, and a limited, questionable one at that. It must, therefore, not take its moral responsibility—as well as its ability and willingness to militarily intervene—lightly, nor without an earnest consideration of the history of errors it has helped to write and has miserably failed to correct.

Regardless of the aforementioned justifications and moral obligations (abstract terms, I admit), it is important that the United States and its leaders not lose sight or critical consideration of the role of the U.S. in arming rebel forces or leaders in the past. I say this now, because there is talk on the news of CIA operatives on the ground in Libya, considering (or already) training and arming Libyan rebels. Surprisingly (and frighteningly so), not a single mention has been made of previous examples of arming rebels in the world, and particularly in the Arab world and the Middle East. I could not remain silent before this gaping maw.

Two ominous examples come to mind and we should all heed them and measure our current intents and future actions in Libya by them. First, there is the example of Iraq and the United States' close involvement with it during the Iran-Iraq War (1980-1988). What did we do then? Throughout the 1980s, we surreptitiously armed Saddam Hussein, by then the undisputedly ruthless leader of Iraq, against a greater enemy of ours, Iran. Shortly thereafter, Iraq became an aggressor and consequently our enemy during the first Gulf War (1990-1991). As if that wasn't enough, by 2002 Iraq became this country's favorite enemy and Saddam Hussein our president's favorite villain. The man we had assisted in fighting our common (and for us, greater) enemy was now an enemy we 'had to' fight for the second time in fewer than fifteen years. Our unjustified attack on Iraq during the Second Gulf War is presently the subject of criticism (as well it should be!); but we must not forget the slightly more distant past in our relationship with Iraq. On the contrary, just as we remember our aggression on Iraq in 2003 as an unforgivable and senseless national error when there is talk of military intervention against X or Y country, so should we remember the fact that high-ranking officials and intelligence operatives of this country of ours armed and trained Saddam's regime throughout the 1980s.

My second example will speak, I believe, more clearly about the dangerous practice of arming just anybody who opposes those regimes or leaders whom we don't like. After the Soviet invasion of Afghanistan in 1979, the United States was much too eager to train and arm anybody—anybody—who fought against them. For Afghanistan, it was not a clear leader like Saddam Hussein, but rather numerous mujahideen who, while fighting against the Soviet Union, also fought amongst themselves and continued the latter civil war even after the shameful Soviet withdrawal in 1989. We were active and guilty of the beginning of a series of events that led to Afghanistan's utter destruction, and to the eventual ascent to power of the Taliban. The most notorious example of those armed by the U.S., however, is the one whose name we have all learned to hate: Osama bin Laden. If you need a jolt to your memory, Osama bin Laden is the most elusive terrorist and the one who has cost the United States billions of dollars and thousands of victims. After sleeping in the same bed with him, the CIA is now looking for him in vain.

Needless to say, these are not the only examples that have backfired on our pompous behind. A quick look at African or Latin American history merely strengthens the unmistakable pattern of the U.S. wrongly supporting one power against a more despised one, only to subsequently find itself an enemy of its former 'ally.' It is because of this pattern that African and Latin American countries have been plagued by anarchy, coups, violence, and genocide for decades; it is also because of this faulty pattern that we find ourselves fighting two wars in precisely those two countries and against the forces we aided the most and most furtively against our even more despised enemies at the time.

Let us, then, remember these friends-turned-enemies when we next speak of arming Libya's anti-Gaddafi rebels. However admirable their struggle against Gaddafi, we must not lose sight of what we will be doing if we decide to arm them: we will once again arm an unorganized, amorphous force against a common enemy, much like we did with Iraq against Iran and with Afghanistan's mujahideen against the Soviet Union. This is not to say that the Libyan rebels are already our enemies, nor that they will become our enemies. It is simply meant to add more measure to the steps we take in solving the crisis in Libya, which ought to primarily remain one of ensuring that as few lives as possible are lost. Therefore, the best thing to do is to exercise the greatest pressure possible through diplomatic means, or through political and economic sanctions on Gaddafi and his inner circle. The no-fly zone is a fair (however imperfect) first attempt at preventing massacres on civilians, but it is certainly not enough. Nevertheless, it must not be followed by our typical move of arming one side against the other in such conflicts. Obama has intimated that he is willing to break from traditional international policy; he must now go one step further in that attempt and unequivocally show that we are no longer a careless, thoughtless aggressor; that our primary concern is (indeed, as it is repeated ad nauseam) the preservation of individual human life; that we have learned from our actions in the world; that we have both the hindsight and the foresight necessary not to repeat errors that became tragedies, calamities, wars.

«Të pi!»

I

Haj verëshitës sill të pi!

Të lutem nxire butin jashtë,

Këtu ma verë afër t'i rri

Të pi, të dehem sa për gjashtë

Dhe vendit të mos luanj.

Zemrimet s'dua më t'i ndjej!

Me verë t'i mbyt sa të shuhen,

Në gas të qarët do ta kthej

Mendime mua nuk' më duhen

Veç etjen le ta shuanj!

II

Haj verëshitës shtjer' mos rri!

Sa më pëlqen e shkreta verë;

Të çel të bën si më të ri

Të ndizet gjaku menjëherë

Të gjitha rrotull qeshin.

Dëshirë kam një ças t'jem mbret!

Çdo vrer që kam do ta bëj mjaltë,

Të ronj i lumtur pak mi dhet;

Se nesër dhe do t'jem e baltë

Dhe, breg do ta bënj sheshin!

ASDREN

«Ti me sy të zinj!»

O moj ti me sy të zij

Q'i ke flokët porsi ar,

Eja mezin të ta marr:

Se po s'ardhe do t'të vij!

O moj ti me sy të zij

Q'i ke buzët si qershi,

Falma dorën e mos ri:

Se po s'ardhe do t'të vij!

O moj ti me sy të zij

Me vështrimet si rrufe,

Falmi sytë që më sheh:

Se po s'ardhe do t'të vij!

O moj ti me sy të zij

Me ato lule rreth në bres,

Nem një lule të mos vdes:

Se po s'ardhe do t'të vij!

ASDREN

«Ku shtrohet vala...»

(Romancë)

Ku shtrohet vala përmbi zall

E fryn një këng' e pakuptuar,

Të pashë, motër, plot me mall,

Më pe më shpirt të llaftaruar.

Q'ahere silleshim më nge

Gjith vet-i dytë, vet-e dytë...

Dh'i shtinja sytë gjith përdhe—

Gjithë përdhe m'i shtinje sytë...

Po me t'u ndarë vet e vet,

Më s'kishim turp që s'kishte fjalë...

Na rritej malli posi det,

Posi një det që vjen me valë:

E prapë silleshim më nge

Gjith vet-i dytë, vet-e dytë;

E prapë sytë gjith' përdhe,

Gjithë përdhe pikonin sytë.

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

Q'ahere qamë plot me mall

Atë vështrimin e kaluar,

Ku shtrohet vala përmi zall

E fryn një këngë e pakuptuar.

Se kish kuptim, që s'kish kuptim,

Kuptim' i fellë-i mallit tonë;

Se malli jon' ish zotërim,

Që robëron përgjithëmonë;

Se s'dashuronja-as un' as ti,

Po dashuronte dashuria:

Një dashuri — një fshehtësi

M'e fshehur sesa fshehtësia.

Lasgush PORADECI

«5 minuta pas orës tetë në një fshat të vogël»

Terri po ulet ngadalë si një zog i plagosur me flatra të mëdha e të rënda.
Disa gjethe pranë meje fërfëllijnë ëmbël.
Në shtëpitë e kacavjerrura pas kodrës kujtohen të ndizen dritat,
Që me yjet ngatërrohen lehtë
E në oxhakun e një shtëpie mbështet butë hëna e njomë.
Pulat në një kotec rrotullojnë sytë dhe nxjerrin pasthirrma të tulatura nga gjumi.
Dhe përroi pa fjalë që ndrin pjesë-pjesë
Ështe me siguri gjerdan argjendi i zbuluar papritur në një tempull antik.
Një qen sakaton heshtjen, pas tij të tjerë.
Muallin e trembur një lopë që kthehet vonë nga kullota
E cila tërhiqet me zor me litar nga një vajzë e heshtur;
Gërvin një qerre mes fushës paanë,
Qerrtari këndon me zë të shpejtë
(Mos do të largojë frikën vallë?)
Fshatarët kthehen nga puna,
Dyer që hapen dhe mbyllen,
Unë përkëdhel një mace të përvuajtuar,
Që perëndon sytë orë e çast.
Tani ime më lan enët – tek unë e ka mendjen,
Tani im atë dëgjon lajmet – tek unë e ka mendjen,
Tek unë mendjen dhe vëllai atje në Tiranë...
Ora tetë e pesë.

Ervin HATIBI
Përditë shoh qiellin, 1989

«When You Are Old»

When you are old and gray and full of sleep,
And nodding by the fire, take down this book,
And slowly read, and dream of the soft look
Your eyes had once, and of their shadows deep;

How many loved your moments of glad grace,
And loved your beauty with love false or true,
But one man loved the pilgrim soul in you,
And loved the sorrows of your changing face;

And bending down beside the glowing bars,
Murmur, a little sadly, how Love fled
And paced upon the mountains overhead
And hid his face amid a crowd of stars.

William B. YEATS

«Katër këshilla vetes»

Mos u bëj poet nëse s'mund të lindësh
me secilin varg, të lindësh me secilën fjalë.

Ngrehu mbi veten në do t'rrokësh frerët e erërave,
të shkelësh shpërgajt e mërisë dhe shtrëngatat e gjakut tënd.

N'se dashurohesh, dashurohu n'flakë e n'valë,
jo në sy të kaltër, se bëhesh det i çmendur pendimi.

Mos u bëj poet nëse s'mund të vdesësh
për secilën varg, të vdesësh për secilën fjalë.

Azem SHKRELI

«¡Ay voz secreta del amor oscuro!»

¡Ay voz secreta del amor oscuro!
¡ay balido sin lanas! ¡ay herida!
¡ay aguja de hiel, camelia hundida!
¡ay corriente sin mar, ciudad sin muro!

¡Ay noche inmensa de perfil seguro,
montaña celestial de angustia erguida!
¡ay perro en corazón, voz perseguida!
¡silencio sin confín, lirio maduro!

Huye de mí, caliente voz de hielo,
no me quieras perder en la maleza
donde sin fruto gimen carne y cielo.

Deja el duro marfil de mi cabeza,
apiádate de mí, ¡rompe mi duelo!
¡que soy amor, que soy naturaleza!

Federico Garcia LORCA

«Lavdi i saj»

Ajo është pikësëpari nga ato që dua t’i lëvdojnë.
I kam ardhur rreth shtëpisë, shkuar poshtë e lart
Siç shkon njeriu që një libër ka botuar,
Apo një vajzë e re që një fustan të ri mbart;
E ndonëse bisedën me hir a pahir e kam drejtuar
Ku tema kryesore të bëhej lavdi i saj
Një grua prapë për përralla ka dashur të fliste,
Apo një burrë hutimthi të ëndërronte pastaj,
Sikur një tjetër emër ndër mend i shkonte e vinte.
Ajo është pikësëpari nga ato që dua t’i lëvdojnë.
S’do të flas më për libra a luftën e gjatë
Por do të ec nëpër ferrat e thata derisa të takoj
Një lypës strehuar nga era dhe me atë të ngratë
Të bëj çmos të dal ku emrin e saj të shqiptoj.
Sa të ketë leckamanë, emrin kanë për t’ia mësuar
Dhe do t’kënaqen të kujtojnë se në kohë të largëta,
Ndonëse të rinjtë e patën lëvduar e pleqtë fajësuar,
Mes të varfërve, si pleq e të rinj, i thurnin lëvdata.

William Butler YEATS

«Among School Children»

I

I walk through the long schoolroom questioning;
A kind old nun in a white hood replies;
The children learn to cipher and to sing,
To study reading-books and histories,
To cut and sew, be neat in everything
In the best modern way—the children's eyes
In momentary wonder stare upon
A sixty year old smiling public man.

II

I dream of a Ledæan body, bent
Above a sinking fire, a tale that she
Told of a harsh reproof, or trivial event
That changed some childish day to tragedy—
Told, and it seemed that our two natures blent
Into a sphere from youthful sympathy,
Or else, to alter Plato's parable,
Into the yolk and white of the one shell.

III

And thinking of that fit of grief or rage
I look upon one child or t'other there
And wonder if she stood so at that age—
For even daughters of the swan can share
Something of every paddler's heritage—
And had that colour upon cheek or hair,
And thereupon my heart is driven wild:
She stands before me as a living child.

IV

Her present image floats into the mind—
Did quattrocento finger fashion it
Hollow of cheek as though it drank the wind
And took a mess of shadows for its meat?
And I though never of Ledæan kind

Had pretty plumage once—enough of that,
Better to smile on all that smile, and show
There is a comfortable kind of old scarecrow.

V

What youthful mother, a shape upon her lap
Honey of generation had betrayed,
And that must sleep, shriek, struggle to escape
As recollection or the drug decide,
Would think her son, did she but see that shape
With sixty or more winters on its head,
A compensation for the pang of his birth,
Or the uncertainty of his setting forth?

VI

Plato thought nature but a spume that plays
Upon a ghostly paradigm of things;
Solider Aristotle played the taws
Upon the bottom of a king of kings;
World-famous golden-thighed Pythagoras
Fingered upon a fiddle stick or strings
What a star sang and careless Muses heard:
Old clothes upon old sticks to scare a bird.

VII

Both nuns and mothers worship images,
But those the candles light are not as those
That animate a mother's reveries,
But keep a marble or a bronze repose.
And yet they too break hearts—O presences
That passion, piety or affection knows,
And that all heavenly glory symbolise—
O self-born mockers of man's enterprise;

VIII

Labour is blossoming or dancing where
The body is not bruised to pleasure soul.
Nor beauty born out of its own despair,
Nor blear-eyed wisdom out of midnight oil.
O chestnut tree, great rooted blossomer,
Are you the leaf, the blossom or the bole?
O body swayed to music, O brightening glance,
How can we know the dancer from the dance?

William Butler YEATS

My Norma Rae Moment

Whether we are union members and whether we sympathize or clash with them, in most circles it goes without saying that unions have been a tremendous force in bargaining for, garnering, and guaranteeing the rights and privileges of workers of all industries across the country.

Whether you are a TA in a state university like ours, an auto worker in Michigan, or a coal miner in West Virginia, chances are at some point you have been part of a union or have wanted to be one. Regardless of our individual relationship with a union of which we are a member (I have beef with mine) or with one you might oppose (nowadays, it seems most do), there is much praise to be apportioned to unions on what they collectively guarantee their members. While I admit and deplore that this 'collective' defense on the part of unions may mean defending, along with excellent teachers (to take one near example), mediocre or poor-performing ones, no ill words should be said about the overall purpose, work, and results of the work of unions. No organization is or will ever be perfect. Nevertheless, unions can still focus and work harder in order to restructure themselves, find new ideas, embrace new causes to defend, demand greater accountability on the part of their individual members etc.. What certain state executives have proposed, however—that unions' rights for collective bargaining be abrogated—amounts to nothing less than hamstringing workers as they are stripped of solidarity and support and left as mere, disposable individuals facing the cold eyes of the state and the colder eyes of large corporations. It is for this reason that no individual presently in a union—regardless of how satisfied he or she is with his or her current union—ought to support such legislative initiatives and abandon the union in its time of need.

There is, in addition to this function vital to the individual, an even greater necessity for unions in this political climate. In the aftermath of the Citizens United case, whereby corporations are allowed to contribute to political elections as they please and how much they please, unions are left as the only force capable of countering the corporations' unavoidable intrusion and imminent control of our political system at all levels. And while the left and the right may each find almost-exclusive support in one or the other, I would rather have two opposing forces survive and influence our political system and politicians, rather than one money-hungry force hellbent on making a game of this country's politics and pawns of its citizens.

«Lumtësia»

Shumë thonjë se vjershat duhet të jenë

Të shkruara ashtu, që të jesh ndë gëzim

Të mos e helmojnë zemrën, të mos kenë

Çase hidhërimi që të biesh në trishtim!

Ta rëfejnë botën se gjithherë çkëlqen

Se s'ka brenga dhe lumtësia mbretëron!

Ah! ç'lumtësi, këtë sicilido e ndjen

E kush ësht ndë botë që këtë s'e kërkon?

Kur ay që e kërkon aq lumtësinë

Dhe s'mund t'arijë një qëllim që dëshiron

Mallëkon Perëndi edhe njerëzinë

Se s'i ndihn fati për atë q'ay lakmon!

Po kur njeriu është ndë kënaqësi

E s'ndjen nevojat e botës që e rrethon,

Oh! at'herë ç'i duhen dhe vjersha me bukuri

Kur ay e ka ndë taskët atë që e gëzon!

ASDREN

Reze djelli

«Portret diplomati shtatanik»

E ka shtatin tri pëllëmbë
Dhe fytyrën qeramidhe
Si sqeparë ka ca dhëmbë
Dhe një t'ecur karavidhe.

Një grusht këmbë i ka miku
Në këpucë fron të lartë
Bark e kokë si shiniku
Dhe një pamje sysh, të thartë.

Dhe nga duart është i gjatë
Po: shpesh-her i ka të gjata...
Gjith të duket t'jet' i urtë
Po në shpirt m'i zi se nata.

Kur shkon rrugës s'e nxë vendi
Shkel e mfryhet si gjel deti
Djathtë e mëngjër hedh sy shpendi
Me mënyra mendje-lehti.

Kur me shokët rri me fjalë
Për t'i bindur sa q'u thotë
Përpëlitet mun si ngjalë
Pa dhe trupn' e kthen si rrotë.

Miqësinë e ka për cipë
Peshë kurrë s'i ka vënë
Dhe sado q'i shtije kripë
Kripa shije s'i ka lënë.

Di të sillet qysh të duash
Plot mënyra ledhatare
Por mënyrat po t'ia gjuash
Sheh si dhelpër qenka fare.

Jet' e tija plot mistere
Si dhe letrat sibiline
Vepërat si gjemba ferre
Rend si korbi pas stërvine.

Ndrron përdita mij besime
Për qëllime satanike
Merr e jep e çfaq mendime
Me dredhi makjavelike.

Fjal' e tija ka të bindur
Veç për sa që nuk e njohin
Sa për vepra s'është i lindur
Flas për vepra që të ngrohin.

Një bisedë porsa nisi
I çthur fjalët si të dojë
Djallëzi q'e ka prej fisi
Sipas çastit në nevojë.

Se ka frymë diplomati
Le të mburret zotërija
Por qashtu me q'e do fati
Si lum ne dhe Shqipërija!

ASDREN

Dituria

Dituria është që e bën njerinë të quhet njeri e të çquhetë nga të gjithë kafshët' e-tjera, të cilatë lëvizin dhe ecin' e han' e pinë edhe ato si edhe njeriu. Sa do mënt të tepër të ketë njeriu nukë munt kurrë të dijë prej vetiu gjithë të vërtetat dhe gjithë ç'i duhetë të dijë as me të dëgjuar' e me të parë munt të bëhetë njeri i-diturë, as edhe me të vuarë, se jet' e njeriut ësht' e-pakë. Gjithë ç'kanë mundurë të mësojnë, të kupëtojnë a të çpikinë, njerëzit që kanë shkruar për-mi dhet përpara nesh që nga mijëra vjet e tëhu, gjithë ç'ka ngjarë, gjithë ç'është bërë e gjithë ç'janë munduarë njerës të urtë e me mënt tepërë, gjithë ç'kanë par'e ç'kanë vuar' ata që kanë vuajturë në-për vende larg' e të-pa-di-turë, me një fjalë gjithë çka ngjarë në jetët, gjithë ç'ka çpikur' a mbledhur njeriu dhe gjithë ç'ka gjeturë në natyrat, të gjitha janë të shkruara dhe këto bëjnë të diturin' e njeriut, e-cila s'fitohetë për-veçse në mësim. Pr'andaj, munt të themi se dituria është mësimi, edhe i pa-mësuari s'munt kurrë të jet' i-diturë. I mësuari di ç'është bërë që nga krej i jetës' e tëhu; di ç'ka mbi dhet e nënë dhet, di ç'është dheu, çështë qielli, ç'është natyra, ç'është vetë, di ç'do që munt të dihet, edhe kupton ç'do që munt të kupëtohetë. I pamësuari s'di përveç ç'sheh me sy e ç'dëgjon me veshë; për atë jeta niset edhe soset me gjalljet të ti, nuk di as ç'është bërë me parë tij, as ç'munt të bëhetë pas tij; për atë dheu ësht' aqë sa e sheh ay edhe qielli ashtu siç e sheh ay.

Pleqtë tanë thoshin «mos pyet të mësuarënë, po të vuarënë». Ajo fjalë ishte e-drejtë për atë kohë, në të cilënë mësimi e dituria nuk ish tjatërë gjë për-veç mësimi i besësë a shumë shumë e i nonjë gjuhe të huaj. Po të jet' ashtu, vërtet mësimi nukë zë dot vendin e vuajtjes, po sot në ditë tënë mësimi e dituria janë shumë më të gjera e më të forta se ç'pandeheshin atë-herë. Sot për sot nëpër vendet e qytetuarë dituria është si djellë që mbulon me dritat e me shkëndiat të ti gjithë ç'është, e s'lë errësirë gjëkunt. Mësimi në ato vende nuk është vetëmë për besët, as vetëmë për të mësuarë gjuhë, po për të ndritunë mëndjenë me ç'do farë diturie. Gjithë ç'mësohetë sot është shkruar nga njerës jo vetëm të diturë por edhe të vuarë. Sot nuk ka njeri m'i vuarë se i-mësuari, se ay di jo vetëmë ç'ka vuarë vetë, po edhe ç'kanë vuarë mijëra njerës përpara tij.

Për dy gjëra i duhet njeriut dituria. E para të marrë vesh e të kuptojë gjithë ç'i sheh syri, ç'i dëgjon veshi, ç'i zë dora, ç'i shkel këmba edhe gjithë ç'i vjen ndër mënt; të dijë se ç'është, ç'ka qenë, ç'do të bëhetë, ku është, nga ka ardhurë, ku do të vejë. E dyta, të muntnjë të fitojë sa më tepërë e të rronjë sa më mirë, jo vetëmë duke u bërë shkronjës a nënurdhrës, po më tepërë duke nxjerrë nga dheu e nga natyra gjëra të vjejtura, me të cilatë edhe ay edhe gjithë njerëzia të mundinë të bëjnë shumë punëra, e duke gjeturë ç'do farë udhe e çdo farë lehcije, për të vajturë njerëzia sa mbar' e më mbarë. Mundimë të themi që e par' e këtyre dy shërbimeve, që pret njeriu nga dituria, ësht' e pa-lënttë, e dyta e lënttë. Vërtet njeriu është mbrujturë me një natyrë, e cila e ç'pon të kërkonjë, të pyesë e të dojë të marrë vesh ç'do gjë, do të dijë jo vetëmë ç'i duhet, po edhe ç'do gjë; do të dijë vetëmë për të diturë. Këtu është çquarj' e njeriut nga kafshët e tjera; po i varfëri njeriu i paditurë është mësuarë të mos pyesë e të mos kërkonjë shumë gjerra që duhesh t'i pyette e t'i kërkonte më parë se çdo gjë. Kur shohim një njeri që shkon udhësë, na ha zëmëra e pyesim e të mos dimë se na vetë, ç'jemi, nga kemi ardhur e ku do të vemi? Qysh të mos dimë ç'kemi brenda në trup tënë, si jemi gjallë, ç'është ky gjak që punon nëpër rembat e trupit tënë, si shohëmë, si dëgjojmë? Qysh të mos pyesim pse bëhetë natë, pse hapetë dita, ç'është dielli, ç'janë këta yj, ç'është ky shi që bije pika-pika, nga vjen gjëmimi, nga del vetëtima, nga bije rufeja? Si cilido, kur ka qenë foshnje, me të zënë të flasë, më parë se ç'do gjë, këto ka pyeturë, po duke parë se të mëdhenjtë qeshinë me këto pyetje të ti, e duke marë vesh që as s'i dininë, është mësuarë edhe ay ti shoh e të mos i pyesë, t'i dëgjonj e të mos i dijë. Dituria vetëmë munt të përgjigjetë me gjithë këto pyetje, të përgjigjetë duke rrëfyerë ç'do gjë. Kjo është njëra faqe e diturisë. Të vimë në faqet tjatrë, në anët të lënttë, si thamë më sipër. Dituria sot i duhet ç'do neriu, jo vetëmë që të muntnjë të shkruanjë a të këndonjë një kartë a të mbledhë pesë numura, si pandehesh më parë, jo vetëmë që ti tregonjë gjithë të vërtetat, si thamë më siprë, po edhe që ndihnj' e ti apë dorënë në punët që do të punonjë për të rojturë. Edhe bujku që lëron arënë, edhe bariu që ruanë bagëtinë, dhe ç'do punëtor që bën një punë, ka nevojë për dituri, sepse i tregon një mijë urdhëra për të punuarë më leht' e më mirë e për të fituarë më tepërë. Qytetëria i ka holluarë aq punërat sa dor' e-ashpërë dhe mëndj' e-pa gdhendur' e të pa-diturit nuk mund të punonjë gjë të pëlqyerë. Në qytetëri' të-sotme nuk janë vetëmë mësonjëtoretë për të dhënë dritë botësë po janë çpikurë edhe shumë udhëra të-tjera, me të cilat u epet dritë edhe atyre që s'kanë vërsën (moshën) e të vajturit në mësonjëtore, tregohen' edhe shumë të vërteta të cilat s'mësohenë dot në mësonjëtore sa duhet. Një nga këto urdhra janë edhe fletoretë që flasënë për dituri , si edhe kjo kjo Drita, e-cila do të flasë për ç'do farë diturie, në mënyrë që të ëmbëlsohet prej saj, i-madhi e i-vogëli edhe secili do të gjenjë brenda, në të një gjë që t'i vlenjë që diç t'i mësonjë a t'a xbavitnjë.

Sami FRASHËRI

1884

L'intellectuel engagé

Si hulumtues i dukurisë së intelektualit të angazhuar (ose intelektualit publik), më bëhet zemra mal dhe ripërtëritem në punën time kur dëgjoj njerëz të ngritur, që kanë dhënë provë për diturinë e tyre dhe që gëzojnë respekt mes popullit, të flasin haptazi dhe pa drojë për çështje të lëmit politik, etik, shoqëror, qytetar, etj..

Rexhep Qosja vazhdon të më bindë dhe të më tregojë se respekti që kam për të shkon, çdo herë që e dëgjoj, më thellë se nga ç'e kam menduar më parë....

«Lidhje e paçkëputur»

Ti moj Ëngjëll moj Shejtane
Moj Zambak e moj shafrane
Ti më dehe të papirë
Me tufan e me farmirë
Moj kurbatkë katarroshe
Moj sahroshe kokëboshe
Më përpjek qoshe më qoshe
Me zinxhir po më zvarrnis
Më shastis e më besdis
Më kërdis, më çakërdis
Ti ma syrgjynose gjumin
Ti më mbylle në budrumin
Ti më nxive në zullumin
Bashkë s’rrojmë dot
Ndahemi pra sot

Nuk ujdis dot ti me mua
Si për çift, për burr’ e grua
Unë hesht, ti po bërtet
Unë fle, ti po gërret
Unë ha, ti ramazan
Unë s’pi, ti zbras kazan
Unë rend, ti po çalon
Unë ngel, ti fluturon

Unë prush e ti dëborë
Unë drras’ e ti këmborë
Unë hi e ti vullkane
Unë mi e ti kapllane
Unë i ri, ti shkon më pleqtë
Unë plak, ti lot me djemtë
Çporru, prapa diellit
Ku s’hyn drit’e qiellit
S’piqemi gjëkund
Dasma mori fund!

Në më do, më ngushullo
Po s’më do, mos më mundo
Prema kokën dhe çliromë
Dhe në varr të zi mbulomë
Se kur ngjitem, kam një hall
Nuk shqitem, jam tutkall
Ndihmë, pra, për Zot
Puthm’ e vramë sot

Tani qan, u mallëngjeve
More vesh që u gënjeve
Tani zemrën ma gëzove
Se e shoh që u pendove
Tani dukesh si qëmoti
Kur më kape siç tha Zoti
Kokën time brigje-brigje
Ti moj flag’e ëmbël, digje!
Tok pra mbetemi
Sa të tretemi

Fan S. NOLI

«Ja sot... pastaj?»

85

Ja, sot gas paske dhe shëndet: pastaj?

Ja, mot të patshim si simvjet: pastaj?

Ja, qofsh i lumtur një qint vjet: pastaj?

Ja, për çudi, dy qint si mbret: pastaj?

Omar KHAJAM, Rubairat

Shqipëroi Fan S. Noli

Mendimi dhe veprimi

Dy autorë të njohur shqiptarë nxorën dje dhe sot mendimet dhe përsiatjet e tyre mbi gjendjen në Shqipëri. Më vjen keq të them se vetëm një syresh ka folur burrërisht dhe me gjuhën që duhet: Elvira Dones. Ismail Kadareja, nga ana tjetër nuk di ta ndajë krijimtarinë dhe analizën letrare nga analiza dhe mendimi shoqëror-politik. Ndoshta do të qe më e saktë të thuhej se nuk do, jo nuk di.

«Vjen gjithmonë një ditë kur duhet zgjedhur midis të menduarit dhe të vepruarit. Kësaj i thonë të bëhesh njeri» - ka thënë një njeri i ndritur i letrave franceze.* Mes njerëzve të letrave shqiptare këto dy ditë vetëm një e ka bërë këtë kapërcim nga mendimi në veprim: Donesi.

Ndërsa Kadareja zbraz në letër diturinë e tij të gjerë dhe të shumanshme, duke folur (shkruar) gjatë pa thënë shumë (se mos largqoftë tund flamurin nga era që s'fryn nesër), Donesi angazhohet siç i ka hije një intelektuali dhe u vihet përkrah kolegëve të saj gazetarë; i del në mbrojtje profesionit jetik dhe të brishtë të gazetarit që sot kërcënohet nga hajdutë e kriminelë të cilëve u dridhen leqet e gjunjve, por nuk pranojnë të zbutin fjalorin dhe dorën, e jo më pak të gjunjëzohen nën peshën e fajeve të tyre për t'i kërkuar ndjesë popullit që vuan pasojat.

Shqipërisë i duhen intelektualë të mirëfilltë e të respektuar që dinë ta kthejnë fjalën në vepër dhe me të të demaskojnë shëmtirat e hipokrizitë e fajtorëve, duke hedhur njëkohësisht dritë, arsye, mendim dhe kthjelltësi në çdo hap të sotëm dhe të ardhshëm të popullit dhe shtetit shqiptar.

* «Il vient toujours un temps où il faut choisir entre la contemplation et l'action. Cela s'appelle devenir un homme». - A. CAMUS

«Madlena e vogël»

Shumë vite kishin kaluar nga koha kur, gjithçka që në Kombre nuk pat qenë teatri dhe drama e fjetjes sime nuk ekzistonin më për mua, kur, një ditë dimri, pasi hyra në shtëpi, ime më, me të parë që kisha ftohtë, ofroi të më jepte pak çaj, ndryshe nga ç'e kisha zakon. Në fillim s'pranova dhe më pas, nuk e di pse, ndërrova mendje. Ajo dërgoi dikë të më sillte një nga ato ëmbëlsirat e shkurtra dhe buçka që quhen Petites Madeleines, të cilat duken sikur janë formuar në valvën e valëzuar të një fistoni deti. Dhe, shpejt e shpejt, vetvetisht, i munduar nga dita e zymtë dhe pritja e një të nesërmeje të trishtë, çova drejt buzëve një lugë nga çaji ku kisha lënë të zbutej një copëz madlene. Por, pikërisht në çastin kur gllënjka e përzier me thërrime nga ëmbëlsira preku qiellzën time, fërgëllova, u vëmendësova pas asaj të jashtëzakonshmes që po ndodhte brenda meje. Një ëndje plot kënaqësi më kish pushtuar, tërhequr mënjanë, pa më të voglën dijeni për shkakun e saj. Po njëkohësisht m'i kishte bërë tallanditë e jetës të papërfillshme, rrënimet e saj të parrezikshme, shkurtësinë e saj vegimtare, në të njëjtën mënyrë si vepron dashuria, duke më mbushur me një thelb të çmuar. Ose, thënë më mirë, ky thelb nuk qe brenda meje, ai qeshë unë vetë. Nuk ndihesha më i pamjaftueshëm, i tepërt, i vdekshëm. Nga mund të më paskësh ardhur ky gëzim i fuqishëm? E ndieja që ai kish lidhje me shijen e çajit dhe të ëmbëlsirës, por që e tejkalonte pafundësisht, që s'duhej të qe i të njëjtit soj. Nga vinte? Ç'kuptim kishte? Ku ta kapje? Pi një gllënjkë tejtër dhe në të nuk gjej më shumë se tek e para, një e tretë më sjell edhe më pak se e dyta. Them se duhet ndalur; vetia e pijes duket se po bie. Duket qartë që e vërteta që kërkoj nuk është tek ajo, por tek unë. Ajo e zgjoi atje, por nuk e njeh dhe nuk mund të bëjë gjë tjetër veç të përsërisë pafundësisht, me fuqi gjithnjë e më të pakët, këtë dëshmi të cilës s'di t'i nxjerr kuptim dhe të cilën dua të paktën t'ia kërkoj sërish e ta rigjej pas pak të plotë, në dorën time, për një sqarim përfundimtar. E ul filxhanin dhe kthehem drejt mendjes sime. Asaj i takon të gjejë të vërtetën. Por si? Pasiguri e rëndë qenka sa herë që mendja ndihet e tejkaluar nga vetvetja; kur ajo, kërkuesja, është me gjithsej vetë vendi i errët ku duhet të kërkojë dhe ku gjithçka mbart nuk do t'i hyjë në punë. Të kërkojë? Jo vetëm kaq: të krijojë. Ajo është përballë diçkaje që ende nuk është vetë dhe që vetëm ajo do të mund të stisë, e më pas ta nxjerrë në dritë.
Dhe rinis të pyes veten se ç’mund të ketë qenë kjo gjendje e panjohur që nuk solli asnjë provë logjike, por dëshminë e lumturisë së saj, të vërtetësisë së saj përballë të cilës gjithë të tjerat zhduken. Dua të përpiqem ta bëj të rishfaqet. Ndjek hapat e mendjes prapa, drejt çastit kur piva lugën e parë të çajit. Gjej sërish të njëjtën gjendje, pa asnjë qartësi të re. I kërkoj mendjes dhe një përpjekje më shumë, të sjellë sërish ndjesinë që po arratiset. Dhe, që asgjë të mos ndërpresë vrullin me të cilin do të përçapet ta kapë sërish, largoj çdo pengesë, çdo mendim të huaj, i mbroj veshët dhe vëmendjen nga zhurmat e dhomës përbri. Por duke e ndier mendjen të më lodhet duke mos dalë kurrkund, e detyroj përkundrazi të merret me këtë shkëputje vëmendjeje që pak më parë s’ia lejova, të mendojë për diçka tjetër, të ripërtërihet para një tjetër përpjekjeje madhore. Pastaj për së dyti, boshatis gjithçka para saj, i vë përpara shijen ende të afërt të asaj gllënjkeje të parë dhe ndiej të fërgëllojë benda meje diçka që zhvendoset, që do të ngrihet, diçka si e shpërngulur nga një thellësi e madhe; nuk e di ç’është, por ajo ngjitet ngadalë; ndiej qëndresën dhe dëgjoj zhurmën e largësive të përshkuara.
Afërmendsh, ajo që regëtin kështu në thellësinë e vetes sime duhet të jetë pamja, kujtimi pamor, i cili, i lidhur pas kësaj shijeje, përçapet ta ndjekë deri tek unë. Por mendja përpiqet shumë larg, shumë turbullt; me zor zë të shquaj pasqyrimin e patrajtë ku përzihet vorbulla e pakapshme e ngjyrave të trazuara; por nuk mund t’ia dalloj formën, ta pyes, siç pyetet vetëm përkthyesi, të më përkthejë dëshminë e bashkëkohëses, e shoqes së saj të pandarë, të shijes, t’i kërkojë të më mësojë se për ç’rrethana të veçanta, për ç’epokë të së kaluarës bëhet fjalë.
Do të mbërrijë vallë deri në sipërfaqen e vetëdijes sime të kthjellët ky kujtim, ky çast i lashtë që tërheqja e një çasti të plotngjashëm erdhi nga kaq larg ta kërkojë, ta tronditë, ta ngrehë nga thellësia brenda meje? Nuk di. Tani nuk ndiej më asgjë, ai pushoi, ndoshta zbriti sërish; kush e di nëse do të ngrihet vallë ndonjëherë nga errësira e tij? Dhjetë herë më duhet të rinis, të zgjatem drejt tij. Dhe çdo herë paburrëria që na largon nga çdo detyrë e vështirë, nga çdo punë e rëndësishme, më këshilloi ta lija, të pija çajin tim duke menduar thjesht për mërzitë e mia të sotme, për ëndjet e mia të nesërme që mbeten të ripërtypen pa mundim.
Kur papritur m’u shfaq kujtimi. Kjo shije qenkësh shija e copëzës së madlenës që të dielave në mëngjes në Kombre (pasi atë ditë nuk dilja para orës së meshës), kur shkoja t’i thosha « mirëmëngjes » në dhomën e saj, më jepte të kafshoja ime emtë, Leoni, pasi e kish njomur në çajin ose blirin e saj. Vetë pamja e madlenës së vogël nuk më kujtoi asgjë para se ta shijoja; mbase ngaqë, duke i parë pa i ngrënë që prej asaj kohe nëpër banakët e ëmbëltoreve, pamja e tyre qe larguar nga ditët në Kombre për t’u lidhur me të tjera më të vonshme; apo ndoshta sepse prej këtyre kujtimeve të braktisura për kaq gjatë jashtë kujtesës nuk mbetej më asgjë, gjithçka qe shpërbërë; trajtat – përfshi këtu dhe atë të guackës së ëmbëlsirës, kaq të majmë dhe epshore, nën palat e saj të rrepta dhe fanatike – qenë shfuqizuar, ose, në përgjumjen e tyre, kishin humbur fuqinë e shtrirjes që do t’u kish lejuar të bashkoheshin me vetëdijen. Por, kur nga një e shkuar e lashtë nuk mbetet asgjë pas vdejes së qenieve, pas shkatërrimit të sendeve, mbeten të vetme, më të brishta por më gjallërore, më të palëndëta, më këmbëngulëse, më besnike, për shumë më gjatë, era dhe shija, si shpirtra për t’i kujtuar njëra-tjetrës, për të pritur, për të shpresuar që në rrënojat e gjithçkaje tjetër, me piklat e tyre thuajse të paprekshme, të prurin të papërkulur ndërtesën e pamatë të kujtesës.
Dhe porsa e njoha sërish shijen e kafshatës së madlenës së njomur në çaj bliri që më jepte ime emtë (megjithëse ende nuk e dija dhe duhet të zbuloja shumë më vonë përse ky kujtim më lumturonte aq shumë), menjëherë m’u shfaq shtëpia e vjetër ngjyrë gri buzë rrugës, brenda së cilës ndodhej dhoma e saj, që iu bashkangjit si dekor teatri shtëpizës në anën e saj të prapme me pamje nga kopshti, e cila qe ndërtuar për prindërit e mi (ai cep i cunguar të cilin deri atëherë e pata ëndërruar të vetëm); dhe tok me shtëpinë qyteti, nga mëngjesi deri në mbrëmje e në çdo vakt, sheshi ku më dërgonin para drekës, rrugët ku shkoja shitoreve, udhët që merrnim kur koha ishte e bukur. Dhe, si tek ajo loja me të cilën japonezët zbaviten duke lagur në tasë porcelani të mbushur me ujë copëza letre fillimisht të patrajta por që, me t’u zhytur shtriqen, përdridhen, ngjyrosen, shquhen, bëhen lule, shtëpi, personazhe të prekshme dhe të njohshme, po ashtu gjithë lulet e kopshtit tonë dhe ato të parkut të Z. Suan, dhe zambakët e ujit të Vivonës, dhe njerëzit e mirë të fshatit dhe banesat e tyre të vogla dhe kisha dhe Kombreja dhe gjithë rrethinat e saj, gjithçka që merr formë dhe ngurtësohet, doli, me qytet e kopshte, nga filxhani im i çajit.

»«

Shkëputur nga pjesa Kombre (Combray) e serisë Në kërkim të kohës së humbur (À la recherche du temps perdu) nga Marcel PROUST.

(Në përkthim jam munduar të ruaj pikësimin dhe sintaksën e autorit, duke u munduar, njëkohësisht, të mos rrezikoj shumë kuptueshmërinë e fjalive. Besoj se sintaksa është pjesë e krijimtarisë së Prustit, ashtu si rileximi i fjalive për t'i kuptuar mirë është detyrë që duhet t'i vihet çdo lexuesi të veprës së tij.)

«Hakërrim»

Që nga Korça gjer te Shkodra mbretëron një errësirë,
nëpër fusha, nëpër kodra, vërshëllen një egërsirë!
Pra, o burra, hani, pini, hani, pini or’ e ças,
Për çakallin, nat’ e errët, është ras’ e deli ras’!

Hani, pini dhe rrëmbeni, mbushni xhepe, mbushni arka,
të pabrek’ ju gjeti dreka, milionier’ ju gjeti darka!
Hani, pini e rrëmbeni, mbushni arka, mbushni xhepe,
gjersa populli bujar t’ju përgjigjet: peqe, lepe!

Ai rron për zotrinë tuaj, pun’ e tija, djers’ e ballit,
ësht’ kafshit për gojën tuaj. Rroftë goja e çakallit!
Shyqyr zotit, s’ka më mirë, lumturi dhe bukuri,
dhe kur vjen e ju qan hallin, varni buz’ edhe turi!

Hani, pini dhe rrëmbeni, është koha e çakenjvet;
hani, pini e rrembeni, ësht’ bot' e maskarenjve;
Hani, pini, vidhni, mblidhni gjith’ aksione, monopole,
ekselenca dhe shkëlqesa, tuti quanti come vuole!

Nënshkrim i zotris suaj nëpër banka vlen milion,
ju shkëlqen në kraharuar dekorata «Grand Cordon»!
Dhe kërkoni me ballhapur (!) komb i varfër t’ju thërres’
gjith me emrin tingëllonjës: Ekselenca e Shkëlqes’
dhe të quheni përhera luftëtar’ e patriot’,
në ka zot dhe do duroj’, posht ky zot, ky palo zot!

Grand Cordon i zotris’sate, që në gji të kan’ vendosur,
ësht’ pështyma e gjakosur e atdheut të vremosur;
dhe kolltuku ku ke hipur, duke hequr nderin zvarr’,
ësht’ trikëmbshi ku përdita varet kombi në litar!
Dhe zotrote kullurdise, diç u bëre e pandeh,
kundër burrit të vërtetë zë e vjell e zë e leh!

E na tunde, na lëkunde, nëpër salla shkon e shkunde,
mbasi dora e armikut ty me shok’ të heq për hunde.
Rroftë miku yt i huaj, që për dita los e qesh,
të gradoi katër shkallë, pse i the dy fjal’ në vesh!

Koha dridhet e përdridhet, do vij’ dita që do zgjidhet
dhe nga trasta pem’ e kalbur doemos jasht’ do hidhet!
Koha dridhet e përdridhet, prej gradimit katër shkallë
nuk do mbetet gjë në dorë veç se vul’ e zezë në ballë!

Mirpo ju që s’keni patur as nevoj’ as gjë të keqe,
më përpara nga të gjithë, ju i thatë armikut: «Peqe!»
Që të zinit një kolltuk, aq u ulët u përkulët,
sa në pragun e armikut vajtët si kopil u ngulët!
As ju hahet, as ju pihet, vetem titulli ju kihet…
Teksa fshat’ i varfër digjet… kryekurva nis e krihet!

Sidomos ju dredharakë, ju me zemra aq të nxira,
ju dinakë, ju shushunja, ju gjahtar’ në errësira!
Ç’na pa syri, ç’na pa syri!... Hunda juaj ku nuk hyri:
te i miri, te i ligu, te spiuni më i ndyri!

Dallavera nëpër zyra, dallavera në pazar,
dallavera me të huaj, dallavera me shqiptar’
Vetëm, vetëm dallavera, dhe në dëm të këtij vëndi
që ju rriti, që ju ngriti, që ju ngopi, që ju dëndi!

Nëse kombi vete mbarë, nesër ju veproni ndryshe,
dylli bënet si të duash, kukuvajk’ dhe dallandyshe…
kukuvajka gjith, me lajka, nesër silleni bujar,
nënë dorë e nënë maska, shkoni jepni një kapar!

Dhe kujtoni tash e tutje me të tilla dallavera
kukuvajka do përtypi zog e zoga si përhera…
Ja, ja grushti do të bjeri përmbi krye të zuzarve,
koha është e maskarenjve, po Atdheu i shqipëtarve!

Edhe ju të robëruar, rob në dor’ të metelikut,
fshini sofrat e kujtdoj’, puthni këmbën e armikut!
Që ta kesh armikun mik e pandehni mënçuri,
mjafton bërja pasanik, pasanik dhe «bej» i ri,
dhe u bëtë pasanik, me pallate, me vetura,
kurse burrat më fisnikë, japin shpirtin në tortura!

Vëndi qënka sofr’ e qorrit, vlen për goj’ e për lëfytë,
bëni sikur veni vetull’, shoku shokut krreni sytë…
Dhe për një kërkoni pesë, po më mir’ njëzet e pesë.
Le të rrojë batakçiu dhe i miri le të vdesë!

Po një dit’ që nis e vrëret do mbaroj’ me bubullimë,
ky i sotmi zër’ i errët, bënet vetëtimë
dhe i bije rrufeja pasuris’ dhe, kësi lloj,
nuk ju mbetet gjë në dorë, vetëm një kafshit’ për goj’!

A e dini që fitimi brënda katër vjet mizor’
nuk ësht’ yti, nuk ësht’ imi, është i kombit arbëror,
ësht’ i syrit në lot mekuar, ësht’ i vëndit djegur, pjekur,
Ju do thoni si të doni… po e drejta dërmon hekur!

Ali ASLLANI

«Etërit»

Etërit na ikën...
Në ditëvite të ndryshme.
Me vdekje të thjeshta,
si jeta e tyre.

Na ikën...
Çdo ditë e më shumë
ua numërojmë të mirat...
Ku ishim më parë
ne bijtë, ne bijat?!

Tani, që s'i kemi,
ah, dhe një çast t'i kthenim!
Të bëjmë ca rrugë
andej nga Liqeni,
t'u japim një kafe,
që s'ua dhamë te «Rinia»
dhe tutje më shumë
t'iu bëjë pleqeria...
Rradhëve mos t'i lodhim
në asnjë lloj dyqani,
Mbrëmja mos heshtojë
me sy tek ekrani.
Të nisim udhë bisedash
për botën anembanë,
një gotë, çdo mbrëmje
ta pimë me etërit tanë...

Çfarë s'japim,
t'u jepnim,
ato, që dot s'ua dhamë!
Të urtëve,
të pafjalëve,
të mirëve,
etërve tanë!

Zhuljana JORGANXHI

Unfortunate Realities

This moving story on a person with Alzheimer's—no more or less moving or sad than any other story on a person with the same affliction—goes, in my sad opinion, hand-in-hand with another fair account of advance directives, also known to dupes and loons across the country as 'death panels.'

While I realize that a person with Alzheimer's can live for many years without ever needing artificial support of the kind discussed in the latter article, I do think the former brings to light the issue of quality of life and of one's will being done over his or her body when he or she is no longer deemed capable of making rational decisions on his or her treatment and well-being.

The mind is a great thing.... Would not want to live without it.... It is hereby made known.

Lots on France & Germany

Apparently, they're hot topics for different, similar, and overlapping reasons:

Sarkozy is resented for not speaking proper French.

Merkel and her coalition face tough challenges in the upcoming elections in Germany.

French newspapers are struggling, but the government is not about to let them go belly-up; they're married, in a way....

France has found its Palin in Marine LePen. Equally crazy, undoubtedly smarter... must be watched and kept from power....

Sarkozy and Merkel fairly and objectively portrayed as an unlikely but functional pair. I can totally see the tension. And, although I do not like Merkel's general politics and her party's associations with a religion, I do think her stance on the European financial crisis is the healthiest and the most likely to guarantee the European Union's survival.

The United States of Food

If every state were represented by a specific food/dish, it would look like the image below. I have issues with some, but still... a cute idea.

(Image source, via)

Why Must We Always Unite in Grief?!

If one looks at America today and takes the speeches and images of the memorial in Arizona as the representative images of the entire nation, one would think we were the most united place on earth. I can think of only one other moment in my lifetime and recent memory when we acted similarly: after the events of September 11, 2001. If I think hard, then other events come to mind and, sadly for us, they are all lugubrious events.

We, as a nation, always seem to unite in the aftermath of tragedy and terror; we praise our freedoms, condemn the perpetrators who violate them, and shake hands with enemies political, ideological, or otherwise. We immediately follow these scenes with self-given praise on our ability to unite and overlook our differences, only to return to and dwell on those differences when positive superlatives we attribute to ourselves and our leaders have been exhausted. Once again, we become disrobed of our good-natured tendencies and are left in the nakedness of our seemingly irreconcilable differences. Political attacks ensue; accusations of all sorts fly about; commentators and other loudmouths pontificate and incite division, anger, and violence; and, as a nation, we once again lose our ability (or willingness) to come together in civil discourse and discuss our differences, accept one-another as free citizens of a country of which we are supposedly proud. We promptly fail to accept and allow diverging opinions or true bilateral compromise. Most deplorably, however, we fail to accept or allow to work the mechanics of our democracy. Instead, we become the hypocrites and charlatans we eagerly criticize in others.

Why must we always unite in grief?!

I look forward to being proved wrong on this ominous observation.